Góry Bukowe







Ten artykuł dotyczy gór na Węgrzech . Zobacz też: Góry Bukowe – popularna nazwa Wzgórz Bukowych pod Szczecinem.






























Góry Bukowe


Carpathians Western Inner 5172.svg

Megaregion

Region Karpacki
Prowincja

Karpaty Zachodnie
Podprowincja

Wewnętrzne Karpaty Zachodnie
Makroregion

Średniogórze Północnowęgierskie
Mezoregion
Góry Bukowe
Zajmowane
jednostki
administracyjne

Węgry
– Heves
– Borsod-Abaúj-Zemplén







Położenie na mapie Węgier




Lillafüred w Górach Bukowych


Góry Bukowe (517.2; węg. Bükk hegység) – grupa górska w Wewnętrznych Karpatach Zachodnich, zaliczana w skład Średniogórza Północnowęgierskiego. Położone w całości na Węgrzech, zajmują obszar o długości ok. 60 km i szerokości do 50 km. Góry Bukowe leżą między górami Mátra, pogórzem Aggtelek, górami Cserehát i Górami Zemplińskimi, pomiędzy miastami Eger i Miszkolc. W XVIII w. intensywnie eksploatowane przemysłowo. Od 1976 ich środkowa część jest parkiem narodowym (Park Narodowy Gór Bukowych). Obecnie są popularnym rejonem ruchu turystycznego, a w zimie - nawet narciarstwa. Udostępnia je m. in. funkcjonująca od grudnia 1921 r. kolej wąskotorowa na trasie Miszkolc – Fáskert – Papírgyár – Lillafüred – Garadna długości 18 km. Inne kolejki wąskotorowe w Górach Bukowych: kolejka w Felsőtárkány o dł. 5km i kolejka w Szilvásvárad także 5 km, która jest najpopularniejszą kolejką na Węgrzech.




Spis treści






  • 1 Budowa geologiczna


  • 2 Flora i fauna


  • 3 Jaskinie


  • 4 Turystyka


    • 4.1 Warto zwiedzić




  • 5 Rozmieszczenie ludności


  • 6 Bibliografia





Budowa geologiczna |


Budowa gór jest zróżnicowana. Niższe partie przedgórza zbudowane są głównie z andezytów, piaskowców i ryolitów, centralna część masywu z wapieni. Najstarsze skały pochodzą z karbonu i permu. Szczyty wyższych partii o kształcie kopuł, miejscami dosyć urwiste. Najwyższy szczyt to Istállós-kő (958 m), ale obok Bálvány (956 m) i Tar-kő (949 m) jeszcze 20 szczytów wznosi się na wysokość powyżej 900 metrów n.p.m. Najbardziej interesująca część gór to wielki wapienny płaskowyż Bükk-fennsík, opadający na wszystkie strony stromymi zboczami i ścianami skalnymi. Podzielony on jest doliną potoku Garadna na dwie części: Mały i Duży Płaskowyż. Występują tam liczne zjawiska krasowe, w tym leje krasowe. Wnikająca w nie woda odprowadzana jest do skomplikowanego i gęstego systemu wód podziemnych, tworzącego sieć jaskiń, a następnie wypływa u podnóży gór w źródłach, z których zaopatruje się w wodę pół miliona żyjących w pobliżu ludzi.



Flora i fauna |


Masyw porastają lasy bukowe (w wyższych partiach) oraz dąbrowy (zwłaszcza od strony południowej). Flora tych gór charakteryzuje się występowaniem wielu gatunków storczykowatych. W najniższych położeniach lasy zostały zastąpione przez uprawy, głównie przez sady owocowe.


Fauna Gór Bukowych należy do najbogatszych na Węgrzech. Z dużych ssaków występują tu jeleń, sarna, dzik, a na skalnych urwiskach introdukowane muflony. Z większych drapieżników spotkamy tu borsuki, lisy i bardzo rzadkie już rysie. Żyje tu również wiele gatunków ptaków; z dużych drapieżników wymienić należy orła przedniego, jastrzębia gołębiarza, raroga i puchacza.



Jaskinie |


Obecnie znane są 853 jaskinie o łącznej długości korytarzy przekraczającej 35 km. Wśród nich znajduje się najgłębsza z węgierskich jaskiń – głęboka na 250 metrów jaskinia István-lápa. 45 jaskiń jest chronionych z powodu specyficznego mikroklimatu oraz towarzyszącej mu fauny. Wiele spośród tych jaskiń można odwiedzić bez specjalnych kwalifikacji, np. Anna-barlang (Jaskinia Anny), István-barlang (Jaskinia Stefana), Szeleta-barlang, Kecske-lyuk, Istállós-kői-barlang. Słynne kąpielisko jaskiniowe Barlangfürdő w Miszkolc-Tapolca jest zasilane przez wodę z gorących źródeł.


W kilku jaskiniach (Szeleta-barlang, Kecske-lyuk, Suba-lyuk, Istállós-kő) dokonano odkryć z czasów prehistorycznych. Wskazują one, że były one zamieszkiwane przez przodków człowieka już ok. 100-150 tysięcy lat temu. W jaskiniach tych odkryto liczne ślady pobytu człowieka pochodzące z epoki kamienia. Jedna z kultur neolitycznych, charakteryzująca się występowaniem dużych, bogato zdobionych naczyń glinianych, od miejsca odkrycia została nazwa kulturą bukowogórską.



Turystyka |


W Górach Bukowych znajdują się oznakowane trasy turystyczne i trasy rowerowe.



Warto zwiedzić |




  • Lillafüred – Pałac Palota i jezioro Hámori, jaskinie;


  • Dolina Szalajka z Muzeum Leśnym, niewielkim skansenem prezentującym gospodarkę leśną, zagrodami ze zwierzyną łowną i hodowlą pstrągów;

  • Bánkút - trasy narciarskie;

  • Wielka polana;

  • Jaskinia Szeleta;

  • Jaskinia Udvarkő;


  • Ómassa - stara huta, hodowla pstrągów;

  • Góra Bélkő;

  • Kościół i ruiny opactwa cystersów w Bélapátfalva;

  • Góra Tar o wysokości 949 m z widokiem na Nizinę Węgierską;

  • Jaskinia Kecske-lyuk;

  • Ruiny klasztoru w Szentlélek;

  • Ruiny zamku w Dédestapolcsány;

  • Wąwóz Sebes-víz;

  • Koleje wąskotorowe: Lillafüred, Szilvásvárad, Felsőtárkány.



Rozmieszczenie ludności |


Wnętrze gór jest praktycznie niezamieszkane. Wsie rozłożyły się łańcuchem u ich podnóża lub w wylotach głęboko wciętych dolin. Ważniejsze okoliczne miejscowości to:



  • na północy: Parasznya, Tardona, Dédestapolcsány, Mályinka, Nagyvisnyó

  • na zachodzie: Eger, Felsőtárkány, Szarvaskő, Mónosbél, Bélapátfalva, Szilvásvárad

  • na południu: Kisgyőr, Harsány, Bükkaranyos, Mocsolyás, Latorpuszta, Kács, Tibolddaróc, Cserépváralja, Cserépfalu, Bükkzsérc, Noszvaj, Felsőtárkány

  • na wschodzie: Miszkolc, Vadna, Sajószentpéter, Sajóbábony

  • w górach: Bükkszentkereszt, Répáshuta, Bükkszentlászló, Ómassa, Lillafüred



Bibliografia |




  • Burchard Przemysław: Węgry, wyd. P.W. Wiedza Powszechna, Warszawa 1988, ​ISBN 83-214-0554-1​;

  • Ćwikowski Cezary: Park Narodowy Bükki, w: „Parki Narodowe” nr 4/2000, s. 32-3 s. okładki;

  • Kryszczak Anna: Bükk. Tajemnice węgierskich Gór Bukowych, w: "Gazeta Górska"R. XXIII, nr 3 (91), lato 2015, s. 14-19, ISSN 1231-7101;


  • Tłumaczenie fragmentów artykułu węgierskiej Wikipedii.




Popular posts from this blog

Morgemoulin

Scott Moir

Souastre