Wisconsin







Ten artykuł dotyczy stanu w USA. Zobacz też: inne znaczenia.

















































Wisconsin
State of Wisconsin





stan

30. stan od 29 maja 1848











Pieczęć

Flaga

Pieczęć

Flaga


Dewiza: Forward

Państwo

 Stany Zjednoczone

Stolica

Madison
Kod ISO 3166-2
US-WI

Gubernator

Scott Walker (R)
Powierzchnia
169 635[1] km²
Populacja (2017)
• liczba ludności


5 795 483[2]
• gęstość
38,13 os./km²
Strefa czasowa

UTC-06:00
UTC-05:00
Języki urzędowe

de iure brak
de facto angielski

Położenie na mapie USA
Położenie na mapie

Strona internetowa

Portal Portal Stany Zjednoczone

Wisconsin (wymowa:/wɪˈskɑːnsɪn/ i) – stan na północy Stanów Zjednoczonych, leżący w regionie Midwest, nazywanym także regionem Wielkich Jezior.


Wisconsin położone jest pomiędzy Jeziorem Górnym na północy i jeziorem Michigan na wschodzie. Na zachodzie graniczy ze stanem Minnesota, na południowym zachodzie ze stanem Iowa, na południu z Illinois, a na północnym wschodzie z Michigan.


Obszar całego stanu jest w większości nizinny i występują tu liczne jeziora polodowcowe.


Według spisu powszechnego z 2001 roku Wisconsin miało 5 285 604 mieszkańców, z czego 505 358 to Amerykanie polskiego pochodzenia – Polonia.




Spis treści






  • 1 Historia


  • 2 Demografia


    • 2.1 Religia


    • 2.2 Polonia w Wisconsin




  • 3 Miasta


  • 4 Przemysł i bogactwa naturalne


  • 5 Turystyka


  • 6 Zobacz też


  • 7 Przypisy


  • 8 Linki zewnętrzne





Historia |



  • 1634 – na ziemie przyszłego stanu dotarł francuski badacz Jean Nicolet

  • 1672 – terytorium zostało włączone do kolonialnych posiadłości Francji

  • 1763 – własność Wielkiej Brytanii

  • 1783 – Wielka Brytania przekazała terytorium Stanom Zjednoczonym

  • 1812 – Brytyjczycy ostatecznie opuścili Wisconsin

  • 29 maja 1848 – Wisconsin zostało przyjęte do Unii (jako trzydziesty stan)



Demografia |


Wisconsin ma 5 058 108 mieszkańców (2005). Najpowszechniej używanymi językami są:



  • język angielski – 92,27%

  • język hiszpański – 3,91%

  • język niemiecki – 0,76%


  • język hmong – 0,58%[3].



Religia |




  • protestantyzm – 44%


  • katolicyzm – 25%

  • brak religii – 25% (w tym niepraktykujący – 17%, agnostycy – 5% i ateiści – 3%)

  • inni chrześcijanie – 2% (głównie: prawosławie)

  • inne religie – 4% (głównie islam i judaizm)[4]


Największymi grupami religijnymi w 2010 roku były[5]:




  • Kościół katolicki: 1 425 523


  • Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce: 414 326


  • Kościół Luterański Synodu Missouri: 223 279

  • Ewangelicko-Luterański Synod Wisconsin: 198 667

  • protestantyzm bezdenominacyjny: 138 672


  • Zjednoczony Kościół Metodystyczny: 114 938


  • Zjednoczony Kościół Chrystusa: 65 797


  • Zbory Boże: 45 895


  • Kościół Prezbiteriański USA: 31 692



Polonia w Wisconsin |


Polonia w tym stanie stanowi 9,6% ogółu ludności stanu i jest to według danych z 2001 roku około 505 358 osób, co jest największym udziałem ze wszystkich zjednoczonych stanów Ameryki. Jednak tylko niewielki procent tej grupy Amerykanów polskiego pochodzenia w Wisconsin mówi po polsku i ma głębsze związki z Polską.


Wśród znanych przedstawicieli tej grupy etnicznej są między innymi David Zubik (katolicki biskup w Green Bay), Jerome Listecki (katolicki arcybiskup w Milwaukee), Raphael Fliss (katolicki biskup w Superior), Dave Cieslewicz (burmistrz Madison, stolicy stanu Wisconsin).


Wielu przedstawicieli Polonii mieszka w Wisconsin Dells y Stevens Point. W jedynym z tamtejszych kościołów - kościele św. Cecylii – odprawiana jest msza w języku polskim w każdą ostatnią niedzielę miesiąca.


Największa grupa Polonii mówiącej po polsku mieszka w Milwaukee. Jednymi z pierwszych polskich imigrantów w Milwaukee byli Kaszubi, którzy zamieszkali wyspę Jones Island na jeziorze Michigan, ponieważ ta wyspa przypominała im życie nad Morzem Bałtyckim. Wyspa ta nie jest zamieszkana przez Kaszubów, ale znajduje się tam park Kaszube's Park, który powstał z myślą o nich. Trzeci polski kościół w Stanach Zjednoczonych (pierwszy w dużym mieście) powstał w tym mieście w 1866. Od końca XIX w. i w XX w. polscy imigranci zbudowali osiemnaście polskich kościołów w Milwaukee; kościół św. Stanisława, kościół św. Jadwigi, kościół św. Jacka, kościół św. Wincentego, bazylika św. Jozefata, kościół św. Cyryla i św. Metodego, kościół św. Kazimierza, kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej, św. Jana Kantego, św. Wojciecha, św. Barbary, kościół Najświętszego Sakramentu, kościół św. Aleksandra, kościół św. Heleny, kościół św. Ignacego, kościół św. Marii Magdaleny, kościół św. Pawła, i kościół polskokatolicki Najświętszego Imienia. W każdym z tych kościołów przez wiele lat były odprawiane msze święte w języku polskim. Obecnie jedyną polską parafią w Milwuakee, w której odprawia się msze święte w języku polskim, jest parafia św. Maksymiliana Kolbego (w kościele św. Cyryla i św. Metodego). Oprócz tego w Milwaukee funkcjonuje polska Szkoła Sobotnia im. Jana Pawła II. W 2012 roku z inicjatywy „młodej Polonii” powstało Polskie Stowarzyszenie w Wisconsin. Pod patronatem stowarzyszenia powstała Polska Szkoła w Wisconsin, która obecnie uczy największą liczbę dzieci w tym stanie. Do szkoły uczęszcza sześćdziesięcioro dzieci z rejonów południowo-wschodniego i środkowego Wisconsin.



Miasta |












































































Milwaukee
Milwaukee
Madison
Madison



Miasto
Hrabstwo
Liczba mieszkańców


Green Bay
Green Bay
Kenosha
Kenosha


1 Milwaukee Milwaukee 594 833
2 Madison Dane 233 209
3 Green Bay Brown 104 057
4 Kenosha Kenosha 99 218
5 Racine Racine 78 860
6 Appleton Outagamie 72 623
7 Waukesha Waukesha 70 718
8 Oshkosh Winnebago 66 083
9 Eau Claire Eau Claire 65 883
10 Janesville Rock 63 575



Przemysł i bogactwa naturalne |



  • Rolnictwo

    • uprawa kukurydzy, roślin strączkowych, buraków, owsa, kapusty i żurawiny

    • hodowla bydła (głównie mlecznego), trzody chlewnej i drobiu



  • Przemysł maszynowy, spożywczy, metalowy, transportowy, papierniczy i drzewny

  • Handel i usługi



  • Sławni ludzie: Alfred Lunt, Georgia O’Keeffe, Spencer Tracy, Orson Welles, Thornton Wilder, William Harley, Bracia Davidson, Michael Ritchie, Donald Knuth, Ed Gein, Jeffrey Dahmer, Marissa Mayer


  • Szkolnictwo wyższe: Szkolnictwo wyższe dzieli się na publiczne (stanowe) i prywatne. Sieć systemu uniwersyteckiego w stanie Wisconsin tworzy 26 uniwersytetów z prawem nadawania stopni bakalaureatu, magisterium oraz doktoratu (przeczytaj więcej: University of Wisconsin System ) z głównym ośrodkiem uniwersyteckim w stolicy stanu Madison. W stanie Wisconsin jest również sieć 16 koledżów technicznych Wisconsin Technical College System współdziałających z systemem uniwersyteckim (tzw. kredyty zdobyte na koledżu są uznawane na uniwersytecie). Znane uniwersytety i koledże prywatne to: Marquette University, Beloit College, Viterbo University, Lawrence University, oraz wiele innych.



Kapitol stanowy Wisconsin



Turystyka |


Wisconsin Dells jest jednym z największych ośrodków turystycznych na Środkowych Zachodzie, zwanym często „światową stolicą parków wodnych”.



Zobacz też |


  • Wisconsin (rzeka)


Przypisy |




  1. State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].


  2. U.S. Census Bureau QuickFacts: Wisconsin Population estimates, U.S. Department of Commerce [dostęp 2018-01-04]  (ang.).


  3. Modern Language Association. Podane są wszystkie języki używane przez więcej niż 0,5% ogółu ludności


  4. Religious Landscape Study, „Pew Research Center's Religion & Public Life Project”, 11 maja 2015 [dostęp 2017-03-14]  (ang.).


  5. thearda.com



Linki zewnętrzne |


  • Gazetteer











Popular posts from this blog

Morgemoulin

Scott Moir

Souastre