Cfrtjryk

	; Wisconsin; State of Wisconsin;
	30. stan od 29 maja 1848;
; ;	; ;
; Pieczęć;	; Flaga;
	; Dewiza: Forward;
; Państwo;	; Stany Zjednoczone;
; Stolica;	; Madison;
Kod ISO 3166-2;	US-WI;
; Gubernator;	; Scott Walker (R);
Powierzchnia;	169 635 km²;
Populacja (2017); • liczba ludności;	; ; 5 795 483;
• gęstość;	38,13 os./km²;
Strefa czasowa;	; UTC-06:00; UTC-05:00;
Języki urzędowe;	; de iure brak; de facto angielski;
	; Położenie na mapie USA; ;
; ;	; Multimedia w Wikimedia Commons;
; ;	; Informacje w Wikipodróżach;
	; Strona internetowa;
	; Portal Stany Zjednoczone;

Ten artykuł dotyczy stanu w USA. Zobacz też: inne znaczenia.

Wisconsin (wymowa:/wɪˈskɑːnsɪn/ ⁱ) – stan na północy Stanów Zjednoczonych, leżący w regionie Midwest, nazywanym także regionem Wielkich Jezior.

Wisconsin położone jest pomiędzy Jeziorem Górnym na północy i jeziorem Michigan na wschodzie. Na zachodzie graniczy ze stanem Minnesota, na południowym zachodzie ze stanem Iowa, na południu z Illinois, a na północnym wschodzie z Michigan.

Obszar całego stanu jest w większości nizinny i występują tu liczne jeziora polodowcowe.

Według spisu powszechnego z 2001 roku Wisconsin miało 5 285 604 mieszkańców, z czego 505 358 to Amerykanie polskiego pochodzenia – Polonia.

Spis treści

1 Historia

2 Demografia
- 2.1 Religia
- 2.2 Polonia w Wisconsin

3 Miasta

4 Przemysł i bogactwa naturalne

5 Turystyka

6 Zobacz też

7 Przypisy

8 Linki zewnętrzne

Historia |

1634 – na ziemie przyszłego stanu dotarł francuski badacz Jean Nicolet

1672 – terytorium zostało włączone do kolonialnych posiadłości Francji

1763 – własność Wielkiej Brytanii

1783 – Wielka Brytania przekazała terytorium Stanom Zjednoczonym

1812 – Brytyjczycy ostatecznie opuścili Wisconsin

29 maja 1848 – Wisconsin zostało przyjęte do Unii (jako trzydziesty stan)

Demografia |

Wisconsin ma 5 058 108 mieszkańców (2005). Najpowszechniej używanymi językami są:

język angielski – 92,27%

język hiszpański – 3,91%

język niemiecki – 0,76%

język hmong – 0,58%^[3].

Religia |

protestantyzm – 44%

katolicyzm – 25%

brak religii – 25% (w tym niepraktykujący – 17%, agnostycy – 5% i ateiści – 3%)

inni chrześcijanie – 2% (głównie: prawosławie)

inne religie – 4% (głównie islam i judaizm)^[4]

Największymi grupami religijnymi w 2010 roku były^[5]:

Kościół katolicki: 1 425 523

Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce: 414 326

Kościół Luterański Synodu Missouri: 223 279

Ewangelicko-Luterański Synod Wisconsin: 198 667

protestantyzm bezdenominacyjny: 138 672

Zjednoczony Kościół Metodystyczny: 114 938

Zjednoczony Kościół Chrystusa: 65 797

Zbory Boże: 45 895

Kościół Prezbiteriański USA: 31 692

Polonia w Wisconsin |

Polonia w tym stanie stanowi 9,6% ogółu ludności stanu i jest to według danych z 2001 roku około 505 358 osób, co jest największym udziałem ze wszystkich zjednoczonych stanów Ameryki. Jednak tylko niewielki procent tej grupy Amerykanów polskiego pochodzenia w Wisconsin mówi po polsku i ma głębsze związki z Polską.

Wśród znanych przedstawicieli tej grupy etnicznej są między innymi David Zubik (katolicki biskup w Green Bay), Jerome Listecki (katolicki arcybiskup w Milwaukee), Raphael Fliss (katolicki biskup w Superior), Dave Cieslewicz (burmistrz Madison, stolicy stanu Wisconsin).

Wielu przedstawicieli Polonii mieszka w Wisconsin Dells y Stevens Point. W jedynym z tamtejszych kościołów - kościele św. Cecylii – odprawiana jest msza w języku polskim w każdą ostatnią niedzielę miesiąca.

Największa grupa Polonii mówiącej po polsku mieszka w Milwaukee. Jednymi z pierwszych polskich imigrantów w Milwaukee byli Kaszubi, którzy zamieszkali wyspę Jones Island na jeziorze Michigan, ponieważ ta wyspa przypominała im życie nad Morzem Bałtyckim. Wyspa ta nie jest zamieszkana przez Kaszubów, ale znajduje się tam park Kaszube's Park, który powstał z myślą o nich. Trzeci polski kościół w Stanach Zjednoczonych (pierwszy w dużym mieście) powstał w tym mieście w 1866. Od końca XIX w. i w XX w. polscy imigranci zbudowali osiemnaście polskich kościołów w Milwaukee; kościół św. Stanisława, kościół św. Jadwigi, kościół św. Jacka, kościół św. Wincentego, bazylika św. Jozefata, kościół św. Cyryla i św. Metodego, kościół św. Kazimierza, kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej, św. Jana Kantego, św. Wojciecha, św. Barbary, kościół Najświętszego Sakramentu, kościół św. Aleksandra, kościół św. Heleny, kościół św. Ignacego, kościół św. Marii Magdaleny, kościół św. Pawła, i kościół polskokatolicki Najświętszego Imienia. W każdym z tych kościołów przez wiele lat były odprawiane msze święte w języku polskim. Obecnie jedyną polską parafią w Milwuakee, w której odprawia się msze święte w języku polskim, jest parafia św. Maksymiliana Kolbego (w kościele św. Cyryla i św. Metodego). Oprócz tego w Milwaukee funkcjonuje polska Szkoła Sobotnia im. Jana Pawła II. W 2012 roku z inicjatywy „młodej Polonii” powstało Polskie Stowarzyszenie w Wisconsin. Pod patronatem stowarzyszenia powstała Polska Szkoła w Wisconsin, która obecnie uczy największą liczbę dzieci w tym stanie. Do szkoły uczęszcza sześćdziesięcioro dzieci z rejonów południowo-wschodniego i środkowego Wisconsin.

Miasta |


Milwaukee Madison		Miasto	Hrabstwo	Liczba mieszkańców	pokaż • dyskusja • edytuj Green Bay Kenosha
	1	Milwaukee	Milwaukee	594 833
	2	Madison	Dane	233 209
	3	Green Bay	Brown	104 057
	4	Kenosha	Kenosha	99 218
	5	Racine	Racine	78 860
	6	Appleton	Outagamie	72 623
	7	Waukesha	Waukesha	70 718
	8	Oshkosh	Winnebago	66 083
	9	Eau Claire	Eau Claire	65 883
	10	Janesville	Rock	63 575

Przemysł i bogactwa naturalne |

Rolnictwo
- uprawa kukurydzy, roślin strączkowych, buraków, owsa, kapusty i żurawiny
- hodowla bydła (głównie mlecznego), trzody chlewnej i drobiu

Przemysł maszynowy, spożywczy, metalowy, transportowy, papierniczy i drzewny

Handel i usługi

Sławni ludzie: Alfred Lunt, Georgia O’Keeffe, Spencer Tracy, Orson Welles, Thornton Wilder, William Harley, Bracia Davidson, Michael Ritchie, Donald Knuth, Ed Gein, Jeffrey Dahmer, Marissa Mayer

Szkolnictwo wyższe: Szkolnictwo wyższe dzieli się na publiczne (stanowe) i prywatne. Sieć systemu uniwersyteckiego w stanie Wisconsin tworzy 26 uniwersytetów z prawem nadawania stopni bakalaureatu, magisterium oraz doktoratu (przeczytaj więcej: University of Wisconsin System ) z głównym ośrodkiem uniwersyteckim w stolicy stanu Madison. W stanie Wisconsin jest również sieć 16 koledżów technicznych Wisconsin Technical College System współdziałających z systemem uniwersyteckim (tzw. kredyty zdobyte na koledżu są uznawane na uniwersytecie). Znane uniwersytety i koledże prywatne to: Marquette University, Beloit College, Viterbo University, Lawrence University, oraz wiele innych.

Kapitol stanowy Wisconsin

Turystyka |

Wisconsin Dells jest jednym z największych ośrodków turystycznych na Środkowych Zachodzie, zwanym często „światową stolicą parków wodnych”.

Zobacz też |

Wisconsin (rzeka)

Przypisy |

↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].

↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Wisconsin Population estimates, U.S. Department of Commerce [dostęp 2018-01-04] (ang.).

↑ Modern Language Association. Podane są wszystkie języki używane przez więcej niż 0,5% ogółu ludności

↑ Religious Landscape Study, „Pew Research Center's Religion & Public Life Project”, 11 maja 2015 [dostęp 2017-03-14] (ang.).

↑ thearda.com

Linki zewnętrzne |

Gazetteer

[1] State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].

[2] U.S. Census Bureau QuickFacts: Wisconsin Population estimates, U.S. Department of Commerce [dostęp 2018-01-04] (ang.).

[3] Modern Language Association. Podane są wszystkie języki używane przez więcej niż 0,5% ogółu ludności

[4] Religious Landscape Study, „Pew Research Center's Religion & Public Life Project”, 11 maja 2015 [dostęp 2017-03-14] (ang.).

[5] thearda.com

搜尋此網誌