Cfrtjryk

Ten artykuł dotyczy historii Europy. Zobacz też: Historia Polski (1918–1939).

William Orpen, Podpisanie traktatu pokojowego w Sali Lustrzanej, 1919

Kobieta wypoczywająca na basenie w Budapeszcie na Węgrzech w 1936. Fotografia kolorowa pojawiła się w poł. lat 30. XX wieku dzięki wynalazkom takim jak filmy barwne Kodak Kodachrome i Agfacolor

Miasto Stanisławów na Kresach Wschodnich II RP w 1932. Widoczne plakaty w językach polskim i jidysz

Mapa Europy, 1923

Dwudziestolecie międzywojenne – okres w historii Europy, obejmujący dwadzieścia jeden lat pomiędzy zakończeniem I wojny światowej, tj. zawarciem rozejmu w Compiègne (1918), a wybuchem II wojny światowej (1939).

Początki okresu |

W czasie dwudziestolecia powstała większość obecnie istniejących państw. Pierwsze lata okresu upłynęły na sporach (często zbrojnych) o wytyczenie granic. 28 czerwca 1919 podpisano traktat wersalski, który oficjalnie zakończył I wojnę światową. Na Niemcy nałożono kary za wywołanie wojny, m.in. niemiecka armia została zredukowana, zabroniono jej posiadania niektórych rodzajów broni, zdemilitaryzowano niektóre regiony jak Nadrenia. Dla zapobieżenia wybuchowi kolejnej wojny powołano organizację międzynarodową, jaką była Liga Narodów, której zakres działań był mocno ograniczony z powodu małych kompetencji.

Rosja:
W 1917 roku w czasie rewolucji październikowej w Rosji obalono powstały kilka miesięcy wcześniej Rząd Tymczasowy. Władzę przejęli bolszewicy, z Włodzimierzem Leninem na czele. Na czele kraju stanęła Rada Komisarzy Ludowych, której przewodniczył Włodzimierz Lenin, Lew Trocki został komisarzem do spraw zagranicznych, natomiast za sprawy narodowościowe odpowiedzialny został Józef Stalin. Na przełomie listopada i grudnia 1917 roku bolszewicy zarządzili wybory do rosyjskiej Konstytuanty, ale uzyskali w tym parlamencie tylko 175 miejsc na 707. Konstytuanta zebrała się tylko raz, 18 (5) stycznia 1918.

Republika Weimarska:
Jeszcze przed podpisaniem kapitulacji Cesarstwo Niemieckie upadło.
Kanclerz Maksymilian Badeński ogłosił abdykację cesarza w dniu 9 listopada.
Po buntach marynarzy kilońskich (które zapoczątkowały rewolucję) oraz próbie przejęcia władzy przez Związek Spartakusa założony przez Różę Luksemburg i Karla Liebknechta socjaldemokraci ogłosili powstanie republiki. Powołano rząd tymczasowy, na czele którego stanął Friedrich Ebert.
Jeszcze w końcu grudnia 1918 roku powstała Komunistyczna Partia Niemiec, a rewolucja została krwawo stłumiona.
31.07.1919 roku w Weimarze parlament uchwalił konstytucję, zwaną konstytucją weimarską, w 1920 powstała Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników (NSDAP), od 1921 kierował nią Adolf Hitler.

Rozwój |

W 1926 roku Józef Piłsudski dokonał zamachu, w którym obalił rząd prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i premiera Wincentego Witosa. Wspomnieni politycy sami zrezygnowali ze stanowisk, w celu uniknięcia wojny domowej. Wspomniane wydarzenie zyskało nazwę przewrotu majowego, gdyż odbywało się w dniach 12 – 15 maja 1926 roku.

W większości krajów odchodzono od demokracji w kierunku rządów „silnej ręki” – autorytaryzmu. Rządy totalitarne wprowadzone zostały w Rosji (1917), Włoszech (1922) i Niemczech (1933), a autorytarne w Turcji, Albanii, Portugalii, Węgrzech, Polsce (1926), Litwie (1926), Jugosławii (1929), Hiszpanii (1936), Finlandii, Austrii (1933), Bułgarii (1923−1926, 1934), Łotwie (1934), Estonii (1934).

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Schyłek dwudziestolecia |

W 1933 roku kanclerzem Niemiec został Adolf Hitler, a do władzy wskutek koalicji doszła jego partia NSDAP, Hitler rozpoczął budowę totalitarnej III Rzeszy, zyskując poparcie Niemców hasłami o konieczności „rewanżu” za klęskę I wojny i uciskającego, a także poniżającego Niemcy traktatu wersalskiego.

12 marca 1938 Adolf Hitler zaanektował Austrię. Następnie zaś dokonał rozbioru Czechosłowacji. Niemcy rozpoczęły militaryzację i przygotowania do wojny, które zachodnie państwa usiłowały ignorować, by uniknąć konfliktu.

17 lipca 1936 wybuchła wojna domowa w Hiszpanii, którą państwa takie jak Niemcy czy ZSRR traktowały jako poligon doświadczalny nowej broni.

Kultura |

Zobacz w Wikiźródłach kategorię Dwudziestolecie międzywojenne

Ukształtowanie się w Europie i Ameryce społeczeństwa masowego wiązało się z rozkładem dawnych więzi społecznych. Nastąpił rozwój środków masowego przekazu i komercjalizacja kultury, co doprowadziło do powstania nowoczesnej kultury masowej. Upowszechnienie oświaty przyczyniło się do stworzenia wielomilionowych mas odbiorców informacji i rozrywki, którzy nie byli przygotowani do odbioru kultury wysokiej. Produktem kultury masowej typowym dla dwudziestolecia międzywojennego był komiks. Innym ważnym elementem kultury masowej była muzyka rozrywkowa. Dynamicznie rozwijało się kino, do którego w 1927 r. wprowadzono dźwięk, a w latach 30. kolor. Pojawiły się pierwsze gwiazdy kinowe, np. Charlie Chaplin. Zaczęły powstawać pierwsze gatunki filmowe (horror oraz western). Swoją działalność rozpoczynał Walt Disney. Rozpoczęła się masowa produkcja filmów w Hollywood.

Nauka i technika |

Edwin Hubble – odkrył, że im dalej znajdują się galaktyki od Ziemi, tym szybciej oddalają się od niej. Wykazał więc, że wszechświat jest większy niż dotychczas sądzono oraz że nieustannie się rozszerza.

James Chadwick – odkrył neutron prowadząc badania nad budową atomu oraz zjawisko rozszczepienia jądra atomowego. Było to jedno z najważniejszych odkryć w dziedzinie fizyki jądrowej.

Enrico Fermi – otrzymał Nagrodę Nobla za prace doświadczalne nad sztuczną promieniotwórczością. Jest twórcą pierwszego reaktora jądrowego, uruchomionego w USA w 1942 r. oraz współtwórcą pierwszej bomby atomowej.

Alexander Fleming – odkrył penicylinę, potwierdzając tym samym słuszność maksymy swego idola, francuskiego chemika Ludwika Pasteura.

Taśmowy sposób produkcji – polega na rozdzieleniu całego procesu produkcyjnego na proste czynności. Są one wykonywane kolejno w miarę przesuwania się wytwarzanego przedmiotu na taśmie produkcyjnej.

Gospodarka |

W latach 1929-1933 w gospodarce światowej trwał wielki kryzys ekonomiczny, powodując spadek produkcji i masowe bezrobocie. W związku z tą sytuacją w roku 1932 prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt zapoczątkował politykę gospodarczą nazwaną Nowym Ładem (New Deal). W celu naprawy kryzysu rozpoczęto wielkie roboty publiczne. Budowano i naprawiano drogi, w tym autostrady. Również rządy państw europejskich prowadziły politykę interwencjonizmu.