Cfrtjryk

Ten artykuł dotyczy statku powietrznego. Zobacz też: Wielkopolska Wytwórnia Samolotów "Samolot".

Samolot braci Wright podczas pierwszego lotu

Samolot pasażerski Airbus A380

Samolot – załogowy bądź bezzałogowy statek powietrzny cięższy od powietrza (aerodyna), utrzymujący się w powietrzu dzięki wytwarzanej sile nośnej za pomocą nieruchomych, w danych warunkach względem statku, skrzydeł. Ciąg potrzebny do utrzymania prędkości w locie poziomym wytwarzany jest przez jeden lub więcej silników.

Wyróżnia się dwa rodzaje napędów:

• śmigłowy, w którym moment obrotowy silnika zamieniany jest na ciąg za pomocą śmigła; do takiego napędu stosuje się silniki tłokowe lub turbinowe,


• 
  odrzutowy, w którym ciąg wytwarzany jest bezpośrednio w silniku; zwykle stosuje się silniki turboodrzutowe, silniki rakietowe wykorzystywane są głównie w konstrukcjach eksperymentalnych lub jako napęd pomocniczy przy starcie.

Historia samolotu |

Dwupłatowiec Focke-Wulf Fw 44

Samolot pożarniczy Bombardier 415

Ludzie od niepamiętnych czasów marzyli o lataniu. Na podstawie obserwacji ptaków Leonardo da Vinci (1452–1519) zaprojektował pierwszą lotnię. Pionierzy latania, tacy jak Niemiec Otto Lilienthal (1848–1896), udowodnili, że szybowiec może wynieść człowieka w powietrze.

Pod koniec XIX w. wielu wynalazców próbowało skonstruować samolot, czyli szybowiec z napędem. Udało się to dwóm Amerykanom braciom Orville’owi (1871–1948) i Wilburowi (1867–1917) Wrightom, którzy zbudowali samolot poruszany silnikiem tłokowym i w 1903 roku dokonali pierwszego kontrolowanego przelotu^[1]. Trwał on 12 sekund. Tego samego dnia bracia dokonali kolejnych trzech przelotów, w których samolot przeleciał 270 metrów, a najdłuższy lot trwał 59 sekund. Ten rok uznaje się za początek ery samolotów. Bracia Wright nie byli jednak pierwszymi, którzy zasłużyli się na polu budowy samolotów. Pierwszym człowiekiem, o którym można powiedzieć, że podróżował na pokładzie samolotu, był Clément Ader (1841–1925), który wzniósł się maszyną napędzaną silnikiem parowym.

Pierwsze prace nad silnikiem odrzutowym prowadzono w latach 30 XX wieku. Silniki tłokowe okazały się niezbyt przydatne przy dużych prędkościach oraz na znacznych wysokościach, gdzie powietrze jest rozrzedzone. Potrzebny był nowy typ silnika. Już w latach 30 XX w. brytyjski inżynier Frank Whittle (1907–1996) opatentował projekt silnika odrzutowego, ale pierwszym odrzutowcem był niemiecki Heinkel He 178, poddany próbom w 1939 roku. Brytyjskie i amerykańskie odrzutowce pojawiły się niedługo potem, w czasie drugiej wojny światowej. Dzisiejsze tego typu samoloty mogą pokonać barierę prędkości dźwięku^[2].

Polską nazwę „samolot” wprowadził Władysław Umiński^[3][4].

Cechy konstrukcyjne samolotów |

Elementy konstrukcji na przykładzie samolotu PZL-104 Wilga

Ogólne określenie charakterystycznych rozwiązań zastosowanych przy budowie określonego samolotu.
Mogą dotyczyć między innymi:

• liczby płatów – są to samoloty:
  
  
  
  • 
    jednopłatowe,
  
  
  • półtorapłatowe
  
  
  • 
    dwupłatowe,
  
  
  • trójpłatowe
  
  
  
  

• umocowania na kadłubie głównego płatu – są to samoloty:
  
  
  
  • 
    dolnopłaty,
  
  
  • 
    średniopłaty,
  
  
  • 
    górnopłaty – specjalną odmianą górnopłatu jest płat Puławskiego polskiej konstrukcji;
  
  
  
  


• ilości zamontowanych silników – są to samoloty:
  
  
  
  • jednosilnikowe,
  
  
  • wielosilnikowe:
    
    
    
    • dwusilnikowe,
    
    
    • trójsilnikowe,
    
    
    • czterosilnikowe
    
    
    • ...
    
    
    
    
  
  
  
  

• liczby kadłubów – są to samoloty:
  
  
  
  • jednokadłubowe,
  
  
  • dwukadłubowe (tzw. latająca rama, belkowiec),
  
  
  • bezkadłubowe (tzw. latające skrzydło, rzadko spotykane);
  
  
  
  


• umocowania płatu – są to samoloty:
  
  
  
  • 
    wolnonośne,
  
  
  • 
    zastrzałowe;
  
  
  
  


• rodzaju podwozia – są to samoloty:
  
  
  
  • z podwoziem stałym,
  
  
  • z podwoziem chowanym.
  
  
  
  


• przeznaczenia
  
  
  
  • towarowe
  
  
  • pasażerskie
  
  
  • cywilne
  
  
  • osobiste
  
  
  • turystyczne
  
  
  • rozpoznawcze
  
  
  • patrolowe
  
  
  • poszukiwania okrętów podwodnych
  
  
  • szturmowe
  
  
  • walki radioelektronicznej
  
  
  • szkolno-treningowe
  
  
  • sportowe
  
  
  • rekordowe
  
  
  • ratownicze
  
  
  • sanitarne
  
  
  • transportowe
  
  
  • bombowe
  
  
  • 
    myśliwskie
    
    
    
    • myśliwce bombardujące
    
    
    • myśliwce przechwytujące
    
    
    • myśliwce przewagi powietrznej
    
    
    • myśliwce dzienne
    
    
    • myśliwce nocne
    
    
    • myśliwce wielozadaniowe
    
    
    
    
  
  
  • wielozadaniowe samoloty bojowe
  
  
  • samoloty zwalczania okrętów podwodnych
  
  
  
  


• sposobu prowadzenia – są to samoloty:
  
  
  
  • załogowe
  
  
  • bezzałogowe
  
  
  
  


• sposobu startu i lądowania
  
  
  
  • Konwencjonalnego startu i lądowania
  
  
  • Krótkiego startu i lądowania
  
  
  • Krótkiego startu i pionowego lądowania
  
  
  • Pionowego startu i lądowania
  
  
  • Pionowego startu i konwencjonalnego lądowania
  
  
  • Pionowego lub krótkiego startu i lądowania
  
  
  • Startu katapultowego i lądowania konwencjonalnego lub krótkiego
  
  
  • Lądowania z użyciem linii hamujących
  
  
  • Startu wspomaganego katapultą
  
  
  • Startu wspomaganego dodatkowym silnikiem odrzutowym
  
  
  • Startu wspomaganego rakietą startową
  
  
  • Samoloty wystrzeliwane z wyrzutni
  
  
  
  

Zobacz też |

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Przypisy |