Roman Wilhelmi

Multi tool use
| |||||||||
Płaskorzeźba na ścianie Kina Praha w Warszawie | |||||||||
Data i miejsce urodzenia |
6 czerwca 1936 Poznań Polska |
||||||||
Data i miejsce śmierci |
3 listopada 1991 Warszawa Polska |
||||||||
Zawód |
aktor teatralny i filmowy |
||||||||
Lata aktywności |
1958-1991 |
||||||||
|

Grób Romana Wilhelmiego na Cmentarzu w Wilanowie
Roman Zdzisław Wilhelmi (ur. 6 czerwca 1936 w Poznaniu, zm. 3 listopada 1991 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy.
Spis treści
1 Życiorys
1.1 Nagrody
1.2 Role filmowe i teatralne
1.3 Polski dubbing
2 Upamiętnienie
3 Przypisy
4 Bibliografia
5 Linki zewnętrzne
Życiorys |
Urodził się 6 czerwca 1936 roku jako najstarszy syn Zdzisława i Stefanii Wilhelmich. Miał dwóch młodszych braci - Eugeniusza i Adama. Absolwent PWST w Warszawie (1958). Aktor teatrów warszawskich (m.in. w latach 1958-1982 Teatru Ateneum), występował w licznych pierwszoplanowych rolach filmowych (Czterej pancerni i pies, Zaklęte rewiry, Kariera Nikodema Dyzmy), często charyzmatycznych. Grane przez niego postacie były charakterystyczne, co w dużej mierze należy przypisywać jego osobowości. Prezentował aktorstwo w różnych gatunkach filmowych od debiutanckiego kina historycznego, poprzez dramat (Bez znieczulenia, 1979), akcję (Prywatne śledztwo), po komedię (Kariera Nikodema Dyzmy, Alternatywy 4). Zmarł na raka wątroby[1]. Został pochowany na cmentarzu wilanowskim w Warszawie.
Pierwszy związek małżeński zawarł w 1958 roku z Danutą, późniejszą dziennikarką. Drugie małżeństwo zawarł z Mariką Kollar - węgierską tłumaczką, z tego związku pochodzi syn Rafał (ur. 1970). Po rozwodzie w 1976 roku[2] trudna sytuacja Mariki zmusiła ją do emigracji z synem do Austrii[3].
Nagrody |
- 1967
- nagroda zespołowa dla realizatorów i wykonawców serialu Czterej pancerni i pies
- nagroda zespołowa dla realizatorów i wykonawców serialu Czterej pancerni i pies
- 1975
- nagroda aktorska za rolę w filmie Zaklęte rewiry (2. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku)
- 1979
- nagroda za rolę w spektaklu Teatru TV Czarownice z Salem (II Festiwal Teatrów Telewizyjnych Olsztyn)
- nagroda za rolę McMurphy’ego w Lot nad kukułczym gniazdem (XIX Kaliskie Spotkanie Teatralne Kalisz)
- 1980
- główna nagroda zespołowa w przeglądzie sztuk telewizyjnych za rolę w spektaklu Czarownice z Salem (XX Kaliskie Spotkanie Teatralne Kalisz)
- nagroda komitetu ds. RTV I stopnia za rolę w serialu Kariera Nikodema Dyzmy
- nagroda aktorska za rolę w filmie Ćma (7. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku)
- 1981
- Złoty Ekran za osiągnięcie artystyczne w dziedzinie aktorstwa telewizyjnego ze szczególnym uwzględnieniem ról w serialu Kariera Nikodema Dyzmy i w spektaklu Proces
- medal za najlepszą rolę męską oraz nagroda dziennikarzy radzieckich z APN „Nowosti” za rolę w filmie Ćma (XII Międzynarodowy Festiwal Filmowy Moskwa)
- Złoty Ekran za osiągnięcie artystyczne w dziedzinie aktorstwa telewizyjnego ze szczególnym uwzględnieniem ról w serialu Kariera Nikodema Dyzmy i w spektaklu Proces
- 1982
- nagroda za najlepszą rolę męską w filmie Wojna światów – następne stulecie (Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Imafic '81” Madryt)
- nagroda za najlepszą rolę męską w filmie Wojna światów – następne stulecie (Festiwal Filmów Fantastycznych Triest)
- 1983
- nagroda zespołowa Wydziału Kultury UW oraz Puchar Stoczni Szczecińskiej za rolę w spektaklu Dwoje na huśtawce (Szczeciński Tydzień Teatralny)
Role filmowe i teatralne |
tytuł |
reżyser |
rola |
---|---|---|
1. Eroica, 1957 |
Andrzej Munk |
Powstaniec |
2. Krzyżacy, 1960 |
Aleksander Ford |
Kniaź Jamont |
3. Dziś w nocy umrze miasto, 1961 |
Jan Rybkowski |
Francuz Pierre |
4. Wielka, większa i największa, 1962 |
Anna Sokołowska |
mieszkaniec planety układu Vega |
5. Wiano, 1963 |
Jan Łomnicki |
Staszek Stosina |
6. Czterej pancerni i pies, serial TV 1966 |
Konrad Nałęcki |
Olgierd Jarosz |
7. Mąż pod łóżkiem, cykl: Komedie pod łóżkiem, 1967 |
Stanisław Różewicz |
młodzieniec spod łóżka |
8. Westerplatte, 1967 |
Stanisław Różewicz |
mat Franciszek Bartoszak |
9. Do przerwy 0:1, 1969 |
Stanisław Jędryka |
Romek Wawrzusiak |
10. Paragon gola, 1969 |
Stanisław Jędryka |
Romek Wawrzusiak |
11. Wakacje z duchami, 1969 |
Stanisław Jędryka |
Grzegorz Otowicz, naukowiec |
12. Nagrody i odznaczenia, 1973 |
Jan Łomnicki |
Kapitan Szpak |
13. Stawiam na Tolka Banana, 1973 |
Stanisław Jędryka |
Wacek |
14. S.O.S. (serial telewizyjny) (1974) |
Janusz Morgenstern |
Andrzej Schmidt |
15. Dzieje grzechu, 1975 |
Walerian Borowczyk |
Antoni Pochroń |
16. Zaklęte rewiry, 1975 |
Janusz Majewski |
Robert Fornalski |
17. Mistrz zawsze traci cykl: Parada oszustów, 1976 |
Grzegorz Lasota |
Brassieur, mieszkaniec Labriet |
18. Zaklęty dwór, serial TV, 1976 |
Antoni Krauze |
Starościc Mikołaj Żwirski |
19. Lalka, serial TV, 1977 |
Ryszard Ber |
Kazio Starski |
20. Sam na sam, 1977 |
Andrzej Kostenko |
Bogdan – ginekolog |
21. Sprawa Gorgonowej, 1977 |
Janusz Majewski |
inżynier Zaremba |
22. Tajny detektyw, film TV, cykl: Parada oszustów, 1977 |
Grzegorz Lasota |
Władysław Trzpil, złodziej |
23. Jaguar 1936, film TV, cykl: Parada oszustów, 1977 |
Grzegorz Lasota |
Recepcjonista |
24. Bez znieczulenia, 1978 |
Andrzej Wajda |
Broński |
25. Zielona miłość, serial TV, 1978 |
Stanisław Jędryka |
Błażej Morawiecki sekret. Partii |
26. Aria dla atlety, 1979 |
Filip Bajon |
Bolcio Rogalski |
27. Kariera Nikodema Dyzmy, 1979 |
Jan Rybkowski |
Nikodem Dyzma |
28. Ćma, 1980 |
Tomasz Zygadło |
dziennikarz Jan |
29. Mniejsze niebo, 1980 |
Janusz Morgenstern |
Artur Gunter |
30. Okolice spokojnego morza, 1981 |
Zbigniew Kuźmiński |
Kpt Roman Markowski |
31. Wojna światów – następne stulecie, 1981 |
Piotr Szulkin |
Iron Idem |
32. Odwet, 1982 |
Tomasz Zygadło |
inżynier Świdrycki |
33. Zapach psiej sierści, 1982 |
Jan Batory |
Paweł |
34. Alternatywy 4, serial TV, 1983 |
Stanisław Bareja |
Stanisław Anioł |
35. Widziadło, 1983 |
Marek Nowicki |
Piotr Strumiński |
36. Jesienią o szczęściu, film TV, 1985 |
Stanisław Jędryka |
Jan Grabowski reżyser filmowy |
37. Pan W., film TV, 1985 |
Krzysztof Gruber |
Szef |
38. Prywatne śledztwo, 1986 |
Wojciech Wójcik |
Rafał Skonecki |
38. Rykowisko, 1986 |
Grzegorz Skurski |
Wiktor Szałaj |
39. Klątwa Doliny Węży, 1987 |
Marek Piestrak |
Traven |
40. Zad wielkiego wieloryba, 1987 |
Mariusz Treliński |
Fryzjer |
41. La note bleue (Błękitna nuta), 1987 |
Andrzej Żuławski |
Adalbert Grzymała |
42. Kolacja na cztery ręce, Teatr TV, 1990 |
Kazimierz Kutz |
Jerzy Fryderyk Händel |
autor, teatr, data premiery |
reżyser |
rola |
---|---|---|
1. Jean Anouilh Skowronek, Sala Kongresowa PKiN, Warszawa 24.09.1956 |
Czesław Szpakowicz |
Brat |
2. Molier Lekarz mimo woli, Teatr Ateneum, Warszawa 01.10.1958 |
Jerzy Rakowiecki |
Leader |
3. Franz Kafka Proces, Teatr Ateneum, Warszawa 06.12.1958 |
Jan Kulczyński |
Willem: Głos w głębi mieszkania |
4. Tennessee Williams Tramwaj zwany pożądaniem, Teatr Ateneum, Warszawa 12.01.1959 |
Aleksander Bardini |
Stanley |
5. William Szekspir Sen nocy letniej, Teatr Ateneum, Warszawa 28.04.1959 |
Aleksander Bardini |
Demetriusz |
6. Juliusz Słowacki Lilla Weneda, Teatr Ateneum, Warszawa 16.07.1959 |
Jan Kulczyński |
Lech |
7. Tymoteusz Karpowicz Studnia, Teatr Ateneum, Warszawa 30.01.1960 |
Jan Kulczyński |
I Milicjant |
8. William Szekspir Król Henryk IV, Teatr Ateneum, Warszawa 04.03.1960 |
Aleksander Bardini |
Gadschill |
9. W. Siemion, E. Brzozowska Ballady i fraszki, Teatr Ateneum, Warszawa 07.05.1960 |
Wojciech Siemion |
Rycerz |
10. William Saroyan Zabawa jak nigdy, Teatr Ateneum, Warszawa 15.06.1960 |
Aleksander Bardini |
Pijak |
11. Ariano Suassuna Testament psa, Teatr Ateneum, Warszawa 14.09.1960 |
Konrad Swinarski |
Severino |
12. William Szekspir Ryszard III, Teatr Ateneum, Warszawa 17.10.1960 |
Jacek Woszczerowicz |
Ksiądz;Morderca Walter Herbert |
13. Leon Schiller Kram z piosenkami, Teatr Ateneum, Warszawa 25.02.1961 |
Barbara Fijewska |
Pasterz; zakonnik; Dworzanin |
14. Jean-Paul Sartre Więźniowie z Altony, Teatr Ateneum, Warszawa 07.10.1961 |
Janusz Warmiński |
Feldfebel Heinrich |
15. Jean Genet Murzyni, Teatr Ateneum, Warszawa 02.12.1961 |
Zygmunt Hübner |
Wioska |
16. Krzysztof Choiński Krucjata, Teatr Ateneum, Warszawa 24.03.1962 |
Jan Bratkowski |
Achilles |
17. Stanisław Grochowiak Partita na instrument drewniany, Teatr Ateneum, Warszawa 01.05.1962 |
Zdzisław Tobiasz |
Żołnierz |
18. Janusz Krasiński Kwatery, Teatr Ateneum, Warszawa 01.05.1962 |
Zdzisław Tobiasz |
Igła |
19. Max Frisch Andorra, Teatr Ateneum, Warszawa 02.05.1962 |
Janusz Warmiński |
Żołnierz andorrański |
20. William Faulkner Requiem dla zakonnicy, Teatr Ateneum, Warszawa 23.06.1962 |
Jerzy Markuszewski |
Peter |
21. John Whiting Demony, Teatr Ateneum, Warszawa 02.03.1963 |
Andrzej Wajda |
De Conde |
22. Ryszard Smożewski Pięć pytań i nic więcej, Teatr Ateneum, Warszawa 01.05.1963 |
Jan Biczycki |
Aktor B; Gaduła i in. |
23. Krzysztof Choiński Nocna opowieść, Teatr Ateneum, Warszawa 07.03.1964 |
Janusz Warmiński |
Zezowaty |
24. Agnieszka Osiecka Niech no tylko zakwitną jabłonie, Teatr Ateneum, Warszawa 16.06.1964 |
Jan Biczycki |
inżynier Metropolitaine |
25. Maciej Zenon Bordowicz Idący o poranku, Teatr Ateneum, Warszawa 16.01.1965 |
Kazimierz Dejmek |
Cudny |
26. Witold Wandurski Śmierć na gruszy, Teatr Ateneum, Warszawa 04.06.1966 |
Józef Szajna |
Pan w żakiecie |
27. Arthur Miller Incydent w Vichy, Teatr Ateneum, Warszawa 12.10.1966 |
Janusz Warmiński |
Major |
28. Isaak Babel Zmierzch, Teatr Ateneum, Warszawa 12.10.1966 |
Bohdan Korzeniewski |
Lowka Krzyk |
29. Peter Weiss Męczeństwo i śmierć Jeana Paula Marata, przedstawione przez zespół aktorski przytułku w Charenton pod kierunkiem pana De Sade, Teatr Ateneum, Warszawa 10.06.1967 |
Konrad Swinarski |
Duperret |
30. Leon Kruczkowski Niemcy, Teatr Ateneum, Warszawa 20.10.1967 |
Janusz Warmiński |
Willi |
31. Harold Pinter Dozorca, Teatr Ateneum, Warszawa 13.05.1968 |
Jacek Woszczerowicz |
Nick |
32. Aleksander Fredro Dyliżans, Teatr Ateneum, Warszawa 18.05.1968 |
Jerzy Goliński |
Pułkownik Ludmir |
33. Stanisław Ignacy Witkiewicz Sonata Belzebuba, Teatr Ateneum, Warszawa 14.06.1969 |
Wanda Laskowska |
Hieronim Sakalyi |
34. Andrzej Trzebiński Aby podnieść różę, Teatr Ateneum, Warszawa 17.02.1970 |
Janusz Warmiński |
Deromur Ilfare |
35. Ernest Bryll Kurdesz, Teatr Ateneum, Warszawa 11.06.1970 |
Janusz Warmiński |
Duraś |
36. Henryk Ibsen Peer Gynt, Teatr Ateneum, Warszawa 28.08.1970 |
Maciej Prus |
Peer Gynt |
37. Fiodor Dostojewski Biesy, Teatr Ateneum, Warszawa 13.03.1971 |
Janusz Warmiński |
Fideka |
38. Samuel Beckett Czekając na Godota, Teatr Ateneum, Warszawa 27.04.1971 |
Maciej Prus |
Pozzo |
39. Stanisław Ignacy Witkiewicz Szewcy, Teatr Ateneum, Warszawa 12.08.1971 |
Maciej Prus |
Prokurator Scurvy |
40. Fryderyk Schiller Don Carlos, Teatr Ateneum, Warszawa 15.01.1972 |
Maciej Prus |
Markiz Posa |
41. Arnold Wesker Kuchnia, Teatr Ateneum, Warszawa 15.04.1972 |
Janusz Warmiński |
Peter |
42. Maksym Gorki Na dnie, Teatr Ateneum, Warszawa 11.10.1972 |
Jan Świderski |
Waśka Piepieł |
43. Stanisław Ignacy Witkiewicz Gyubal Wahazar, Teatr Ateneum, Warszawa 06.01.1973 |
Maciej Prus |
Józef Rypmann |
44. Tadeusz Peiper Skoro go nie ma, Teatr Ateneum, Warszawa 06.01.1973 |
Janusz Warmiński |
Przyw |
45. Andrzej Kondratiuk Kogel-mogel, Zielona Góra 1974 |
Andrzej Kondratiuk |
Mąż |
46. Christopher Marlowe Tragiczne dzieje Doktora Fausta, Teatr Ateneum, Warszawa 26.04.1975 |
Maciej Prus |
Mefistofeles |
47. Ödön von Horváth A miłość nigdy się nie kończy, Teatr Ateneum, Warszawa 01.08.1976 |
Janusz Warmiński |
Karol |
48. August Strindberg Panna Julia, Teatr Stara Prochownia, Warszawa 1977 |
Bohdan Korzeniewski |
Jean |
49. Wasilij Szukszyn Ludzie energiczni, Teatr Ateneum, Warszawa 05.02.1977 |
Zdzisław Tobiasz |
Aristarch Pietrowicz Kuzkin |
50. Michał Markowski Prywatne życie Piotrusia Pana, Teatr Ateneum, Warszawa 13.02.1977 |
Joanna Sienkiewicz |
Piotruś Pan |
51. Dale Wasserman Lot nad kukułczym gniazdem, Teatr Powszechny, Warszawa 30.06.1977 |
Zbigniew Hübner |
Randle Patrick McMurphy |
52. Stanisław Ignacy Witkiewicz Oni, Teatr Ateneum, Warszawa 20.05.1978 |
Piotr Paradowski |
Pan Kalikst Bałandaszek |
53. Stanisław Wyspiański Tryptyk listopadowy, Teatr Ateneum, Warszawa 23.12.1978 |
Janusz Warmiński |
Wielki Książę Konstanty |
54. Athol Fugard Wyspa, Teatr Ateneum, Warszawa 07.05.1979 |
Maciej Domański |
Winston |
55. Bertolt Brecht Opera za trzy grosze, Teatr Ateneum, Warszawa 23.02.1980 |
Ryszard Peryt |
Mackie Majcher |
56. Georg Büchner Śmierć Dantona, Teatr Ateneum, Warszawa 27.11.1982 |
Kazimierz Kutz |
Danton |
57. William Gibson Dwoje na huśtawce, Scena na piętrze, Poznań 19.02.1983 |
Kazimierz Kutz |
Jerry |
58. Edward Albee Kto się boi Wirginii Woolf, Teatr Scena Prezentacje, Warszawa 08.02.1986 |
Romuald Szejd |
George |
59. Christopher Marlowe Edward II, Teatr Nowy, Warszawa 06.09.1986 |
Maciej Prus |
Edward II |
60. Fiodor Dostojewski Diabeł, Teatr Nowy, Warszawa 09.10.1987 |
Wojciech Szulczyński |
Paweł Smierdiakow |
61. Sławomir Mrożek Emigranci, Scena na piętrze, Poznań 1987 |
Krzysztof Zaleski |
xx |
62. Anton Czechow Niedźwiedź, Teatr Scena Prezentacje, Warszawa 21.03.1988 |
Romuald Szejd |
Smirnow |
63. Johann Wolfgang Goethe Faust, Teatr Nowy, Warszawa 19.04.1989 |
Bohdan Cybulski |
Goethe; Faust |
64. Witold Gombrowicz Ślub, Teatr Rozmaitości, Warszawa 16.02.1991 |
Wojciech Szulczyński |
Ojciec |
65. Ken Hughes Mały światek Sammy Lee, Scena na Piętrze, Poznań 1991 |
Zdzisław Wardejn |
Sammy |
Polski dubbing |
- 1989: Dwunastu gniewnych ludzi jako Ławnik 1
- 1985: Królowie przeklęci jako Robert d’Artois
- 1983: Straszydła jako Belzebud
- 1976: Pogoda dla bogaczy jako Falconetti
- 1976: Ja, Klaudiusz jako Tyberiusz
- 1965: Wątła nić jako Alan Newell
- 1951: Alicja w Krainie Czarów jako pan Gąsienica
Upamiętnienie |

Pomnik Romana Wilhelmiego w Poznaniu
- cykliczne Dni Romana Wilhelmiego w Poznaniu
- tablica pamiątkowa poświęcona Romanowi Wilhelmiemu na frontonie Sceny na Piętrze w Poznaniu (odsłonięta 3 listopada 2008)[4],
Skwer Romana Wilhelmiego w Poznaniu, w obrębie Starego Miasta (uroczystość nadania imienia miała miejsce 6 czerwca 2011)[5],
Pomnik Romana Wilhelmiego w Poznaniu (odsłonięty 3 listopada 2012)- tablica pamiątkowa poświęcona Romanowi Wilhelmiemu na budynku przy ul. Sikorskiego 1[6] (miejsce jego urodzenia) w Poznaniu (odsłonięta 1 grudnia 2012)[7]
Przypisy |
↑ Nieznane zdjęcia Romana Wilhelmiego. se.pl, 03-11-2010.
↑ Tygodnik Życie na gorąco nr 42, 16 października 2014, s. 35
↑ Nie mam żalu do ojca – wyznaje Rafał Wilhelmi. plejada.pl, 13 grudnia 2012.
↑ Odsłonięcie tablicy R. Wilhelmiego (pol.). scenanapietrze.pl, 2008-11-03. [dostęp 2012-11-03].
↑ Skwer ma już imię (pol.). scenanapietrze.pl, 2011-06-13. [dostęp 2012-11-03].
↑ w 1936 ulica nazywała się Strumykowa nr 11
↑ Wilda pamięta o Wilhelmim w: epoznan.pl z 2 grudnia 2012
Bibliografia |
- Marcin Rychcik, I tak będę wielki, Agencja RYTM 2004 ISBN 83-7399-039-9
Linki zewnętrzne |
Roman Wilhelmi w bazie IMDb (ang.)
Roman Wilhelmi w bazie filmpolski.pl
Roman Wilhelmi w bazie e-teatr.pl
- Roman Wilhelmi o swoich rolach, wirtualny album
- Roman Wilhelmi: nigdy nie byłem łatwym aktorem. Dwójka - Program 2 Polskiego Radia, 2016-06-06. [dostęp 2016-10-31].
Kontrola autorytatywna (osoba):
ISNI: 0000 0001 0965 0518
VIAF: 37993010
LCCN: n2004040893
GND: 12924628X
NLP: A16924642
- WorldCat
oa0NTJXX IOe2 QAZIuP,Ej8Snq,OEGgR 0P 74,8,nc X,tTEEemcgz2u0,N0g31iQ5,Z1Brhkm4a9