Cfrtjryk

Święci Cyryl i Metody
apostołowie Słowian
Obraz przedstawiający św. Cyryla i Metodego pędzla Jana Matejki.
Miejsce urodzenia	Tesaloniki
Czczeni przez	Kościół katolicki Cerkiew prawosławną
Wspomnienie	14 lutego i 5 lipca w Kościele katolickim 11 maja (praw. liturgia według kal. jul.) 24 maja (praw. według kal. greg.)
Atrybuty	krzyż, księga i kielich, rozwinięty zwój
Patroni	Europy, Moraw
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Włodzimierz Tetmajer, Cyryl i Metody, katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu

Święty Cyryl, właściwie Konstantyn, cs. Rawnoapostolnyj Kiriłł, uczitiel Słowienskij (ur. ok. 827 w Tesalonice, zm. 14 lutego 869) i Święty Metody, właśc. Michał, cs. Rawnoapostolnyj Miefodij, uczitiel Słowienskij (ur. ok. 815, zm. 6 kwietnia 885), Bracia Sołuńscy, misjonarze. Prowadzili w IX wieku misje chrystianizacyjne, m.in. na ziemiach zamieszkanych przez Słowian. Twórcy rytu słowiańskiego, święci Kościoła katolickiego i prawosławnego nazywani apostołami Słowian (gr. Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος ιεραπόστολοι των Σλάβων) i apostołami Bułgarii.

Żywot świętych |

Cyryl-Konstantyn nazywany też Filozofem pochodził z wielodzietnej, chrześcijańskiej rodziny wysokiego, bizantyjskiego urzędnika^[1]. Był bratem Metodego i najmłodszym z siedmiorga rodzeństwa^[1][2]. Niektóre późne biografie podają słowiańskie pochodzenie matki^[3][4][5]. Z tego powodu rodzice mieli posługiwać się biegle językiem słowiańskim i znać obyczaje Słowian^[6]. Według innych źródeł, wszyscy ówcześni mieszkańcy Tesaloniki mieli biegle znać mowę słowiańską. W Żywotach Św. Metodego z 885 roku znajduje się fragment wypowiedzi cesarza skierowanej do misjonarzy:

„Słyszysz li filozofie, słowa te. Otóż dam ci dary mnogie, weź z sobą brata swego, ihumena Metodego, i idź. Jesteście bowiem Tesalończykami, a wszyscy Tesalończykowie czysto po słowiańsku mówią”[7]..

Istnieją również opracowania, które wskazują na brak dowodów pochodzenia matki. Polski slawista Leszek Moszyński we Wstępie do filologii słowiańskiej pisze:

„Ojciec ich Leon był wyższym dowódcą wojskowym. Chociaż byli Grekami, znali od dzieciństwa także język słowiański, bowiem nie tylko okolice Sołunia, ale i jego przedmieścia zamieszkałe były przez Słowian. Przypuszczenia jednak, że matka ich Maria była Słowianką, nie udało się udowodnić”[8].

Początkowo bracia prowadzili misje wśród Chazarów na Krymie, na Półwyspie Arabskim, oraz w Bułgarii. Na prośbę księcia wielkomorawskiego Rościsława cesarz bizantyjski Michał wysłał kaznodziejów Cyryla (Cyryl to imię zakonne Konstantyna) i Metodego z tą misją, ponieważ znali język Słowian. Rościsław nie chciał misjonarzy niemieckich, nieznających miejscowego języka.

Konstantyn-Cyryl studiował w Konstantynopolu pod kierunkiem Focjusza i Leona Matematyka w Akademii Konstantynopolitańskiej i następnie tam wykładał. Przygotowując się do działalności wśród Słowian, uprościł i zmodyfikował, wraz ze swym bratem, 49-literowy alfabet oddający dźwięki występujące w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, zwany głagolicą. Rozpoczął również (wraz z bratem i uczniami) przekład Pisma Świętego i pism liturgicznych na ten język.

W roku 862 Konstantyn i Metody opuścili Bizancjum, udając się jako misjonarze na Morawy. Wskutek trudności stawianych ich działalności przez zależny od Kościoła zachodniego kler frankoński, prowadzący także działalność misyjną na Morawach, obaj bracia udali się w roku 868 do Rzymu. Zjednali sobie papieża Hadriana II, przywożąc w darze rzekome szczątki św. Klemensa^[9] odnalezione na Krymie. Uzyskali oni poparcie papieża dla swej działalności i uznanie słowiańskiej liturgii, ale Konstantyn, nie zniósłszy trudów dalekiej podróży, pozostał w Rzymie i tam umarł w roku 869 w jednym z klasztorów.

Po śmierci Cyryla jego dzieło kontynuował brat – Metody, który był arcybiskupem Sirmium, z jurysdykcją nad Morawami i Panonią. Ponownie jego działalność spotykała się ze sprzeciwem hierarchii kościelnej (niemieckiej) obawiającej się utraty wpływów. Podczas synodu biskupów w Bawarii (870) został oskarżony o herezję i uwięziony przez duchowieństwo niemieckie za poparciem Ludwika II Niemieckiego na wyspie Reichenau na Jeziorze Bodeńskim. Został uwolniony dopiero po 3 latach dzięki interwencji papieża Jana VIII^[10]. Został przyjęty na dworze Świętopełka I, księcia morawskiego, gdzie jako arcybiskup Moraw kontynuował swe dzieło.

Metody zmarł w roku 885 prawdopodobnie w Welehradzie na Morawach.

Działalność świętych okazała się niezwykle ważna dla kultury Słowian, popularyzując piśmiennictwo.

Cyryl i Metody prowadzili swoje misje w Księstwie Wielkomorawskim i na Rusi Kijowskiej^{[potrzebny przypis]}.

Działalność Cyryla i Metodego uważana jest za wzór wolnej od partykularyzmu, wyłączności etnicznej, uprzedzeń rasowych, czy narodowej pychy działalności misyjnej Kościoła odwołującej się do naturalnych uczuć ludzkiego serca^[11]

Kult |

Bracia sołuńscy z alfabetem cyrylickim na ikonie bułgarskiej

 Osobny artykuł: Order Świętych Cyryla i Metodego.

UNESCO w roku 1969 na całym świecie obchodziło 1100. rocznicę śmierci Cyryla.
Papież Jan Paweł II ogłosił Cyryla i Metodego w 1980 roku współpatronami Europy, a w 1985 r. poświęcił im encyklikę Slavorum apostoli^[12].

Dni obchodów |

Święto liturgiczne patronów Europy, Cyryla i Metodego, obchodzone jest w Kościele katolickim 14 lutego, obok św. Benedykta, którego papież Paweł VI ogłosił już wcześniej patronem Europy. Obaj święci patronują również Morawom.

Święci Cyryl i Metody na moście Karola w Pradze

W Kościele katolickim święto dzisiaj obchodzone jest 5 lipca^[13].

Cerkiew prawosławna wspomina świętych równych apostołom^[a]dwukrotnie:

• św. Cyryla:
  
  
  
  • 14/27 lutego^[b], tj. 27 lutego według kalendarza gregoriańskiego,
  
  
  • 11/24 maja, tj. 24 maja wraz ze św. Metodym,
  
  
  
  


• św. Metodego:
  
  
  
  • 6/19 kwietnia, tj. 19 kwietnia
  
  
  • 11/24 maja, tj. 24 maja wraz ze św. Cyrylem.
  
  
  
  

Wspominani w grupie Siedmiu Apostołów Bułgarii dawniej 17 lipca, a w nowym Martyrologium Rzymskim 22 listopada, w prawosławiu 27 lipca lub 9 sierpnia^[14][2].

Relikwie |

Relikwie św. Cyryla spoczywały w Kościele św. Klemensa w Rzymie, w 1974 zostały przekazane Cerkwi prawosławnej przez papieża Pawła VI i obecnie przechowywane są w Salonikach. Natomiast miejsce spoczynku Metodego pozostaje nieznane. Cyryl i Metody zostawili po sobie uczniów (między innymi Kliment Ochrydzki lub Oslaw), którzy kontynuowali ich dzieło. Znaleźli oni schronienie w Bułgarii. Jeden lub kilku z uczniów Cyryla i Metodego opracował uproszczony graficznie alfabet, wzorowany na greckim i głagolicy, który na cześć św. Cyryla nazwano cyrylicą.

Ikonografia |

W ikonografii święci przedstawiani są w stroju pontyfikalnym jako biskupi greccy lub łacińscy. Czasami trzymają w rękach model kościoła. Św. Cyryl ukazywany jest w todze profesora, w ręce ma księgę pisaną cyrylicą. Ich atrybutami są: krzyż, księga i kielich, rozwinięty zwój z alfabetem słowiańskim^[15].

Przekłady Żywotów Cyryla i Metodego w języku polskim |

• 
  Żywot św. Konstantyna – Cyryla, przeł. Tadeusz Lehr-Spławiński w: Tadeusz Lehr- Spławiński, Konstantyn i Metody. Zarys monograficzny z wyborem źródeł, Warszawa 1967.


• 
  Żywot św. Konstantyna – Cyryla, przeł. Tadeusz Lehr-Spławiński; Żywot św. Konstantyna – Cyryla, przeł. Tadeusz Lehr-Spławiński, w: Cyryl i Metody. Apostołowie i Nauczyciele Słowian, cz.2: Dokumenty, Lublin 1991, s. 19-51.


• 
  Żywot św. Metodego, przeł. Tadeusz Lehr-Spławiński, w: Tadeusz Lehr-Spławiński, Konstantyn i Metody. Zarys monograficzny z wyborem źródeł, Warszawa 1967.


• 
  Żywot św. Metodego, przeł. Tadeusz Lehr-Spławiński, w: Cyryl i Metody. Apostołowie i Nauczyciele Słowian, cz.2: Dokumenty, Lublin 1991, s. 52-64.


• 
  Żywot św. Metodego, przeł. August Bielowski, w: Monumenta Poloniae Historica, t. 1, Lwów 1864, s. 85-122 (reprint Warszawa 1961).


• 
  Żywoty Konstantyna i Metodego (obszerne), przeł. i oprac. Tadeusz Lehr- Spławiński, Poznań 1959 (wyd. 2 popr. Warszawa 1967).


• 
  Żywot św. Metodego znany też jako Legenda Panońska, przeł. August Bielowski, Wydawnictwo ARMORYKA, Sandomierz 2011 (reprint wyd. z 1864) ​ISBN 978-83-62661-34-3​.

Zobacz też |

Portal: Święci

Portal: Chrześcijaństwo

• kult świętych


• modlitwa za wstawiennictwem świętego


• 
  parafie i świątynie pod wezwaniem Świętych Cyryla i Metodego
  

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

1. Jan Paweł II, Encyklika „Slavorum Apostoli” (w tysiącsetną rocznicę dzieła ewangelizacji świętych Cyryla i Metodego), Tum Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław 1999, ​ISBN 83-86968-73-7​.


2. Konstanty Wojtaszczyk, Wojciech Jakubowski (redakcja): Społeczeństwo i polityka – podstawy nauk politycznych. Warszawa: Aspra, 2007, s. 894. ISBN 978-83-7545-012-5.


3. 
   Czesław Bartula, Cyryl i Metody – ich dziedzictwo, w: Dziedzictwo misji słowiańskiej Cyryla i Metodego. Materiały sesji naukowej w WSP w Kielcach, 4-5 XII 1985, red. Czesław Bartula, Kielce 1988, s. 7-13.


4. Aleksander Bruckner, Co sądzić o „Żywotach Cyryla i Metodego”, „Kwartalnik Historyczny” 22 (1908), s. 1-15.


5. Aleksander Bruckner, Cyryl i Metody. Nowe źródła i opracowania, „Przegląd Historyczny” 6 (1908), s.295, (1909), s. 159.


6. Aleksander Bruckner, Cyrillo- Methodiana, „Kwartalnik Historyczny” 47 (1933), s. 529-552.


7. Aleksander Bruckner, Die Wahrheit uber die Slavenapostel, Tubingen 1913.


8. Aleksander Bruckner, Legenda o Cyrylu i Metodym wobec prawdy dziejowej. Szkic z dziejów chrześcijaństwa u Słowian, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Poznańskiego” t.30, Poznań 1904, s. 1-49.


9. Leonard Górka, Wykaz ważniejszej literatury cyrylo-metodiańskiej, w: Cyryl i Metody. Apostołowie i Nauczyciele Słowian. Studia i dokumenty, t.2: Dokumenty, red. Jan Sergiusz Gajek MIC, Leonard Górka SVD, Lublin 1991, KUL, s. 275-282.


10. Tadeusz Lehr-Spławiński, Misja św. Metodego a Polska, w: Rozprawy i szkice z dziejów kultury Słowian, Warszawa 1954, s. 182-189.


11. Tadeusz Lehr-Spławiński, Konstantyn i Metodiusz w walce o liturgię słowiańską, w: Rozprawy i szkice z dziejów Słowian, Warszawa 1954, s. 149-162.


12. Tadeusz Lehr-Spławiński, Dookoła obrządku słowiańskiego w Polsce, w: Od piętnastu wieków, Warszawa 1961, s. 76-81.


13. Tadeusz Lehr-Spławiński, Nowa faza dyskusji o zagadnieniach liturgii słowiańskiej w dawnej Polsce, w: Od piętnastu wieków, Warszawa 1961, s. 51-67.


14. Tadeusz Lehr-Spławiński, Czy są ślady istnienia liturgii cyrylo-metodiańskiej w dawnej Polsce?, w: Od piętnastu wieków, Warszawa 1961, s. 35-41.


15. Jan Leśny, Konstantyn i Metody – apostołowie Słowian, dzieło i jego losy, Poznań 1987.

Źródła internetowe

1. 
   Święci Cyryl i Metody, patroni Europy – materiały na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 12.01.2010]


2. 
   rów. ap. Cyryl i rów. ap. Metody, arcybiskup Moraw i Panonii na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)

Linki zewnętrzne |

• Abp Stanisław Gądecki – Chwalić Boga własnym językiem


• Mariański Dom Studiów pw. Świętych Cyryla i Metodego


• 
  Święci Cyryl i Metody – Apostołowie Słowian na DEON.pl (SJ i Wydawnictwo WAM)

p • d • e Katoliccy patroni Europy Cyryl i Metody Brygida Szwedzka Benedykt z Nursji Edith Stein Katarzyna ze Sieny