Cfrtjryk

Mapa topograficzna Półwyspu Adare’a

Przylądek Adare’a (ang. Cape Adare)^[1] – przylądek Antarktydy, będący wysuniętą najdalej na północny wschód częścią Ziemi Wiktorii. Jest to miejsce pierwszego udokumentowanego lądowania na kontynencie antarktycznym.

Przylądek ten, zbudowany z czarnych bazaltów kontrastujących z otaczającym śniegiem, znajduje się na Wybrzeżu Borchgrevinka, na krańcu Półwyspu Adare’a. Na wschód od niego rozciąga się Morze Rossa^[2], a na zachód Zatoka Robertsona.

Historia |

Chata Borchgrevinka z 1899 roku, otoczona przez pingwiny

Przylądek został odkryty przez Jamesa Rossa w styczniu 1841 roku i nazwany na cześć jego przyjaciela Edwina Wyndham-Quin, wicehrabiego Adare^[2].

24 stycznia 1895 roku na Przylądku Adare’a wylądowała grupa pod przywództwem Henrika Bulla, której członkiem był też Carsten Borchgrevink; było to pierwsze udokumentowane lądowanie na Antarktydzie^[3][4]. Borchgrevink wrócił na przylądek w 1899 roku, jako dowódca wyprawy „Krzyża Południa”. Uczestnicy wyprawy postawili tam dwie chatki. W jednej z nich spędzili zimę na kontynencie, a druga była przeznaczona na magazyn. W lutym 1911 r. wylądowała tam także grupa północna z Ekspedycji Terra Nova pod dowództwem Roberta Scotta. Grupa ta także zimowała na kontynencie, w chatce postawionej w odległości 30 m na północ od chatki Borchgrevinka. Obie wyprawy prowadziły pierwsze badania na kontynencie, z zakresu nauk o Ziemi, meteorologii oraz badań fauny i flory^[5][6].

Te zabudowania znalazły się na liście historycznych miejsc i pomników Antarktyki (nr 22). Lista ta obejmuje również grób Nicolaia Hansona z ekspedycji „Krzyża Południa” (nr 23), oznaczony dużym głazem z krzyżem i tablicą oraz otoczony białymi kamieniami^[6], który znajduje się 1,5 km na północ od chatek. Ze względu na historyczną wartość okolice chatek Borchgrevinka i ruin chatki Scotta obejmuje Szczególnie Chroniony Obszar Antarktyki nr 159 (Cape Adare, Borchgrevink Coast); w obszarze tym może jednorazowo przebywać co najwyżej 40 osób, rocznie nie więcej niż 2000^[5].

Fauna |

Pingwiny Adeli sfotografowane przez G.M. Levicka z ekspedycji Terra Nova w 1911 lub 1912 roku

Na Przylądku Adare’a znajduje się jedna z największych kolonii pingwinów Adeli w Antarktyce, pingwiny zajmują też cały obszar chroniony. Wiele przedmiotów pozostawionych przez wyprawy jest pokrytych przez pokłady guana. Kolonii towarzyszą skuy, na wybrzeżu wylegają również foki Weddella^[5].

George Murray Levick z wyprawy Scotta obserwował zachowania pingwinów Adeli, sporządzając szczegółowe notatki obejmujące cały okres lęgowy. Niektóre zachowania seksualne pingwinów były dla niego szokujące; zaobserwował zjawiska takie jak autoerotyzm, homoseksualizm, nekrofilia, gwałty oraz wykorzystywanie seksualne piskląt, czasem kończące się ich śmiercią. Levick nie krył w notatkach swojego zgorszenia, tym niemniej były one naukowo precyzyjne. Jego raport został uznany za zbyt bulwersujący dla społeczeństwa epoki edwardiańskiej i nie został włączony do opublikowanych dokumentów ekspedycji. Współcześni badacze przypisują te zachowania pingwinów niedoświadczeniu młodych samców, które muszą zdobyć samicę w tłocznej kolonii w krótkim, kilkutygodniowym okresie lęgowym^[7][8].

Przypisy |

Linki zewnętrzne |

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Przylądek Adare’a

• Rolf Stange: Cape Adare (ang. • niem.). antarctic.eu, 2015-04-07. [dostęp 2015-07-03].