Wsiewołod Mierkułow
| ||
 | ||
| Data i miejsce urodzenia | 7 listopada/25 października 1895 Zaqatala, okręg zakatalski, Imperium Rosyjskie | |
| Data i miejsce śmierci | 23 grudnia 1953 Moskwa, RFSRR, ZSRR | |
| Minister Kontroli Państwowej ZSRR | ||
| Okres | od 27 października 1950 do 22 maja 1953 | |
| Przynależność polityczna | Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików) | |
Minister Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR | ||
| Okres | od 19 marca 1946 do 7 maja 1946 | |
Ludowy Komisarz Bezpieczeństwa Państwowego | ||
| Okres | od 3 lutego 1941 14 kwietnia 1943 do 20 czerwca 1941 15 marca 1946 | |
Szef GZBP | ||
| Okres | od 17 grudnia 1938 do 3 lutego 1941 | |
| Odznaczenia | ||
    | ||
Wsiewołod Nikołajewicz Mierkułow, (ros.) Всеволод Николаевич Меркулов, ps. „Teoretyk” (ur. 7 listopada/25 października 1895 w Zakatale, zm. 23 grudnia 1953 w Moskwie) – generał armii, radziecki działacz partyjny i państwowy, funkcjonariusz służb specjalnych ZSRR.
Jeden z realizatorów zbrodni katyńskiej, pierwszy zastępca Ławrentija Berii. Został aresztowany po upadku Berii, a następnie rozstrzelany.
Spis treści
1 Życiorys
2 Odznaczenia
3 Przypisy
4 Bibliografia
5 Linki zewnętrzne
Życiorys |
Syn szlachcica Nikołaja, kapitana carskiej armii, i gruzińskiej szlachcianki Ketowany z domu Cinamzgwariszwili. Wychował się w Tbilisi. Po maturze zdanej z wyróżnieniem w 1913 podjął studia fizyki i matematyki na Uniwersytecie Petersburskim, które jednak musiał przerwać w 1916 w związku z poborem do wojska po wybuchu I wojny światowej. Służył w różnych jednostkach, został mianowany w 1917 chorążym. W 1918 roku powrócił do rodzinnego Tbilisi, gdzie przez trzy lata pracował jako pracownik administracyjny w tamtejszej szkole dla niewidomych.
Służbę aparacie bezpieczeństwa Mierkułow rozpoczął w 1921 roku w gruzińskiej CzeKa. W 1925 wstąpił do WKP(b). Od 1931 pracował w gruzińskim aparacie partyjnym[1].
W 1938 był zastępcą szefa Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego LKSW ZSRR i szefem 3 Wydziału (kontrwywiadu), zaś od grudnia tego roku pierwszym zastępcą ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRR i jednocześnie szefem Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego (GZBP). W czasie agresji ZSRR na Polskę w 1939 nadzorował z Ukrainy koordynację działań grup operacyjno-czekistowskich na terytorium państwa polskiego. Wraz z Leonidem Basztakowem i Bogdanem Kobułowem wchodził w skład Kolegium Specjalnego NKWD, tzw. trójki NKWD (Osoboje Sowieszczanije). Był faktycznym kierownikiem operacji "rozładowania" obozów jenieckich i więzień w kwietniu i maju 1940 roku. Ponosi odpowiedzialność za masowy mord na polskich oficerach w Katyniu.
3 lutego 1941 roku został mianowany ludowym komisarzem Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR, kierował komisariatem do 20 lipca 1941. Po jego likwidacji objął ponownie funkcję pierwszego zastępcy ludowego komisarza spraw wewnętrznych Ł. Berii, którą sprawował do 16 kwietnia 1943. W międzyczasie pełnił inne funkcje m.in. szefa Wydziału I, zajmującego się ochroną kierownictwa partii i rządu.
W lutym 1942 roku w Mceńsku Wsiewołod Mierkułow jako specjalny wysłannik Stalina odbył serię spotkań z SS-Obergruppenführerem Karlem Wolffem w ramach rokowań na temat zawieszenia broni na froncie wschodnim. Strony nie doszły jednak do porozumienia[2][3].
Po kolejnej reorganizacji aparatu bezpieczeństwa ZSRR w 1943 i ponownym utworzeniu Ludowego Komisariatu Bezpieczeństwa Państwowego (ros. NKGB) Mierkułow stanął na jego czele. Kierował nim od 14 kwietnia 1943 i dalej od 15 marca 1946 już jako ministerstwem do 4 maja tego samego roku, kiedy został zastąpiony przez Wiktora Abakumowa.
Zwolniony ze służby bezpieczeństwa w maju 1946, został zastępcą szefa, a następnie w 1947 szefem głównego zarządu dóbr zagranicznych przy Radzie Ministrów ZSRR. W 1950 roku został ministrem kontroli państwowej ZSRR.
Po aresztowaniu Berii w 1953 Mierkułow został także aresztowany w sierpniu 1953 i stracony 23 grudnia 1953.
Mierkułow pod literackim pseudonimem Wsiewołod Ross napisał kilka sztuk teatralnych, które były wystawiane na scenach teatrów moskiewskich, w tym «Inżynier Siergiejew" (wystawiana w Teatrze Małym)[1].
Odznaczenia |
Order Lenina - 26 kwietnia 1940
Order Czerwonego Sztandaru - 3 listopada 1944
Order Kutuzowa I Klasy - 18 marca 1944 (odebrany pośmiertnie 4 kwietnia 1962)- Order Republiki (Tuwińska Republika Ludowa) (18 sierpnia 1943)
I 9 medali.
Przypisy |
↑ ab Abrosimow 2009 ↓.
↑ Tadeusz Kisielewski, Zabójcy. Widma wychodzą z cienia, s. 69, Wyd. "Rebis", Poznań 2006, ISBN 83-7301-961-8
↑ Tadeusz Konecki, Labirynt dezinformacji w drugiej wojnie światowej, s. 362-364, Wyd. "Książka i Wiedza", Warszawa 2007, ISBN 978-83-05-13506-1
Bibliografia |
Nikita Pietrow, Psy Stalina, Warszawa 2012.- Igor Abrosimow: Советская Россия: 1917-1991 - государство, политика, экономика, наука, культура, литература, искусство. proza.ru, 2009.
- Władimir Abarinow, Oprawcy z Katynia, Kraków 2007. ISBN 978-83-240-0792-9
- Н. В. Петров, К. В. Скоркин, Кто руководил НКВД 1934–1941, Москва 1999. ISBN 5-7870-0032-3
Linki zewnętrzne |
Biografia w serwisie rosyjskiego Stowarzyszenia "Memoriał" (ros.)
- Biografia na hrono.ru (jęz. rosyjski)
- Informacje (ros.)
