Dziki Zachód
Sędzia pokoju Roy Bean sądzący koniokrada w Langtry, Teksas, 1900
Koniec gangu Daltonów – 5 października 1892 roku w Kansas
Typowa postać kowboja
Obraz Paula Kane’a Encampment
Dziki Zachód (ang. Old West, Far West, Wild West) – popularne określenie zachodnich terenów Stanów Zjednoczonych, odnoszące się do okresu XIX i pierwszej dekady XX wieku.
Termin ten został spopularyzowany przez literaturę, a później film gatunku western. Obraz tworzony przez western pokazywał ciągłe zmagania Indian, kowbojów, bandytów, szeryfów, traperów i osadników. Obraz ten w znaczny sposób odbiegał od rzeczywistości, choć istniały pewne zbieżności. Jednym z poważniejszych problemów Dzikiego Zachodu były trudności, jakie administracja amerykańska napotykała w zaprowadzeniu tam praworządności.
W szerszym sensie termin „Dziki Zachód” oznacza sytuacje nieprzestrzegania prawa, rządów przemocy, nieliczenia się z autorytetem władz przez indywidualne osoby lub grupy przestępcze.
Spis treści
1 Historia
2 Osadnicy
3 Indianie
4 Gorączka złota
5 Bibliografia
Historia |
Do czasu pojawienia się białych osadników z Europy, Amerykę Północną zamieszkiwali tylko Indianie. Pierwsi przybysze ze Starego Kontynentu zakładali swoje osady głównie w pobliżu wschodniego wybrzeża. Sytuacja zmieniła się w 1803 roku, kiedy terytorium niedawno utworzonych Stanów Zjednoczonych gwałtownie się powiększyło, gdy amerykański rząd kupił dawne kolonie francuskie, a potem także Florydę. Do połowy XIX wieku zajął też Teksas, Kalifornię i Nowy Meksyk. Wówczas miliony białych osadników ruszyły krytymi wozami w stronę Pacyfiku na podbój tych rozległych ziem, które zaczęto nazywać Dzikim Zachodem. Pojęcie to przestało obowiązywać pod koniec XIX wieku, gdy zakończyły się walki z Indianami, a na zachodnich ziemiach Ameryki Północnej powstała część linii kolejowej i wybudowano nowoczesne miasta.
Osadnicy |
Wkrótce po uzyskaniu niepodległości przez Stany Zjednoczone (po wojnie w latach 1775–1783) liczba ludności tego kraju szybko rosła, głównie na skutek imigracji z Europy (oraz handlu niewolnikami). Amerykańska ziemia była bardzo tania, a ludzie mieli szansę rozpocząć nowe życie w miejscu, które mogli dowolnie zagospodarować. Budowano domy i farmy, a szybko rozwijające się miasta połączono liniami kolejowymi. Działalność przybyszów z Europy całkowicie zmieniła oblicze Dzikiego Zachodu, ale nie była korzystna dla Indian, doprowadziła bowiem do zepchnięcia ich na margines społeczeństwa.
Indianie |
Dziki Zachód zamieszkiwali Indianie, dla których biali ludzie stanowili poważne zagrożenie. W miarę możliwości stawiano im opór. Tubylcy wygrywali niektóre bitwy (np. nad Little Bighorn w 1876 roku), choć dysponowali znacznie prymitywniejszą bronią niż amerykańskie colty, czy winchestery. Jednak przybysze ze Starego Kontynentu zarówno pod względem liczebności, jak i wyposażenia mieli przewagę nad Indianami. Ponadto wielu czerwonoskórych zmarło wskutek sprowadzonych przez Europejczyków chorób. Ci, którzy przetrwali, znaleźli się w trudnej sytuacji i w większości osadzani byli w rezerwatach. W krótkim czasie zdziesiątkować ich miały nieświadomie przywleczone przez Europejczyków choroby, załamanie tradycyjnych więzi społecznych i sposobów gospodarowania. Wskutek pandemii umrzeć mogło nawet 95% tubylczej ludności obu Ameryk (patrz książka Charlesa C. Manna 1491: Ameryka przed Kolumbem).
Gorączka złota |
Wielu Europejczyków wyruszyło na Dziki Zachód nie tylko w poszukiwaniu wolności oraz ziemi rolnej, ale też przygód, sławy i majątku. Po odkryciu złota w Kalifornii w połowie XIX wieku rozpoczęło się prawdziwe szaleństwo poszukiwań tego cennego kruszcu. W latach 1848–1849 liczba osób ogarniętych tzw. gorączką złota wzrosła z 6000 do ponad 100 000. Nie wszyscy uczestnicy tej romantycznej przygody zdobywali wielkie majątki, niekiedy na próżno ciężko pracowali w strasznych warunkach lub ginęli z rąk bandytów.
Bibliografia |
- Howard Roberts. Lamar: The new encyclopedia of the American West. New Haven: Yale University Press, 1998. ISBN 0-300-07088-8.
- Charles Phillips, Alan Axelrod: Encyclopedia of the American West. New York: Macmillan Reference USA, 1996. ISBN 0-02-897495-6.
- Geoffrey C. Ward, Dayton Duncan: The West. An illustrated history. Boston: Little, Brown & Company, 1996. ISBN 0-316-92236-6.
