Cfrtjryk

Friedrich Engels Friedrich Engels[a]
Data i miejsce urodzenia	28 listopada 1820 Wuppertal
Data i miejsce śmierci	5 sierpnia 1895 Londyn
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Marksizm p • d • e    Dzieła 18 brumaire’a Ludwika Bonaparte Manifest komunistyczny Kapitał Święta rodzina, czyli krytyka krytycznej krytyki   Marksistowska teoria społeczna Awangarda klasy Baza Byt społeczny Formacja społeczna Klasa społeczna Klasa w sobie Komunizm pierwotny Materializm historyczny Nadbudowa społeczeństwa Proletariat Siły wytwórcze Stosunki produkcji Typologia państw w ujęciu marksistowskim Walka klas Środki produkcji Świadomość klasowa   Działacze Karl Marx Friedrich Engels Karl Kautsky Róża Luksemburg Włodzimierz Lenin Lew Trocki Antonio Gramsci Slavoj Žižek   Filozofia Materializm dialektyczny Determinizm ekonomiczny Ekonomia marksistowska Laborystyczna teoria wartości Kontrola robotnicza Socjologia marksistowska Marksistowska teoria prawa Opium ludu   Zobacz też Socjalizm Leninizm DeLeonizm Komunizm Trockizm Neomarksizm Neokomunizm Luksemburgizm Goszyzm Teologia wyzwolenia Sytuacjonizm Austromarksizm Autonomizm Feminizm marksistowski Marksizm analityczny Postmarksizm Poznańska szkoła metodologiczna

Friedrich Engels (w wersji spolszczonej Fryderyk Engels^[a]; ur. 28 listopada 1820 w Wuppertalu, zm. 5 sierpnia 1895 w Londynie) – niemiecki filozof i socjolog. Był jednym z głównych ideologów socjalizmu, a także jednym z organizatorów i przywódców I i II Międzynarodówki.

Życie i twórczość |

Był synem właściciela zakładów włókienniczych w Barmen i w Manchesterze. Do historii przeszedł jako jeden z najbliższych współpracowników Karla Marxa (którego rodzinę utrzymywał) oraz współtwórca marksizmu i socjalizmu naukowego. W dziele Zasady komunizmu nakreślił wizję społeczeństwa po rewolucji dając wiele ogólnych, ale i w założeniu praktycznych wskazówek jak osiągnąć realizację idei komunistycznych. Wskazówek tych nigdy nie wykorzystano w żadnym państwie realnego socjalizmu. Przykładem może być postulat takiej organizacji systemu nauczania, aby robotnicy mogli się szybko przekwalifikowywać, co mogłoby zapobiegać bezrobociu i potrzebie tworzenia sztucznych miejsc pracy.

Po maturze podjął pracę w biurze jednej z fabryk ojca, a od 1838 roku pracował w dużej firmie handlowej w Bremie. W 1839 roku rozpoczął współpracę z czasopismami „Telegraph für Deutschland” oraz z „Morgenblatt”. Służbę wojskową odbył w 1841 roku w Berlinie, gdzie bliżej poznał lewicową interpretację filozofii Hegla. Poglądy heglistów wpłynęły na ukształtowanie się światopoglądu młodego Friedricha. W latach (1842–1844) pracował w zarządzie fabryki ojca w Manchesterze. W roku 1844 wyjechał do Paryża, gdzie poznał Karla Marksa. Zapisał się także do Związku Komunistów i innych organizacji robotniczych. Od roku 1844 był współpracownikiem wydawanych przez Karla Marksa i Arnolda Rugego „Deutsch-Französische Jahrbücher”.

W 1844 napisał wspólnie z Marksem traktat Święta rodzina, czyli krytyka krytycznej krytyki, w którym poddał krytyce heglizm. W latach (1845–1848) przebywał razem z Marksem w Paryżu i Brukseli. Na przełomie lat 1848 i 1849 należał do redakcji „Neue Rheinische Zeitung”. Z powodu udziału w powstaniu badeńskim uciekł do Anglii. W latach (1856–1869) mieszkał w Manchesterze, od 1870 pracował jako publicysta w Londynie, zakładał tam I i II Międzynarodówkę, brał udział w obronie Komuny Paryskiej.

Główne dzieła: Die Lage der arbeitenden Klasse in England (1845), Manifest der kommunistischen Partei (1848 wraz z Marksem). Wydał z rękopisu drugi i trzeci tom Kapitału Marksa.

Pisma filozoficzne Engelsa poświęcone są głównie obronie i wyjaśnianiu pism Karla Marksa. Stworzył pojęcie materializmu dialektycznego. Friedrich Engels był zwolennikiem odbudowy Polski i położenia kresu wpływom Imperium Rosyjskiego na stosunki wewnętrzne Niemiec^[2].

Uznany za poważnego znawcę zagadnień wojny, aczkolwiek jego poglądy nie wywołały oddźwięku. W 1887 roku we wstępie niezbyt rozpowszechnionej broszury pisał: Dla Prus-Niemiec niemożliwa już teraz żadna inna wojna prócz światowej. A byłaby to wojna światowa niebywałych dotąd rozmiarów, niebywałej siły...

Po śmierci Engelsa w 1895, jego zwłoki zostały skremowane, a prochy – zgodnie z życzeniem zmarłego – wrzucone do Atlantyku.

Dzieła tłumaczone na język polski |

Po polsku wydano między innymi:

• 
  Położenie klasy robotniczej w Anglii (1845)


• 
  Wojna chłopska w Niemczech (1850)


• 
  Rewolucja i antyrewolucja w Niemczech (1851)


• Rozwój socjalizmu od utopii do nauki (1877)


• 
  Anty-Dühring (1877–1878)


• 
  Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa (1884)


• Druga i trzecia część Kapitału (1885 i 1895)


• 
  Ludwig Feuerbach (1888)


• 
  Dialektyka przyrody (wydana w 1925).

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

• Tristram Hunt, Fryderyk Engels. Komunista we fraku, Wyd. Świat Książki, Warszawa 2012.

Linki zewnętrzne |

• 
  Publikacje F. Engelsa w języku polskim (w PDF-ach)


• 
  Publikacje F. Engelsa w języku polskim (w PDF-ach)


• Teksty Engelsa po polsku