Kościół św. Katarzyny w Zamościu
| |||||||||||
 kl.V-Oa/18/57 z dnia 20.02.1957 r.oraz A/248 z 20.02.1983 r.[1] | |||||||||||
kościół filialny | |||||||||||
 Elewacja wschodnia | |||||||||||
Państwo |  Polska | ||||||||||
Województwo |  lubelskie | ||||||||||
| Miejscowość | Zamość | ||||||||||
Wyznanie | katolickie | ||||||||||
Kościół | rzymskokatolicki | ||||||||||
| Parafia | Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła w Zamościu | ||||||||||
Wezwanie | św. Katarzyna z Aleksandrii | ||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Zamościa   Kościół św. Katarzyny w Zamościu | |||||||||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  Kościół św. Katarzyny w Zamościu | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  Kościół św. Katarzyny w Zamościu | |||||||||||
 50°43′07,6883″N 23°15′08,4323″E/50,718802 23,252342 | |||||||||||
Odnowione wnętrze kościoła
Kościół św. Katarzyny w Zamościu – barokowy kościół na Starym Mieście w Zamościu, wzniesiony w II poł. XVII wieku.
Poreformacki kościół św. Katarzyny znajduje się w północnej części zamojskiej starówki z głównym wejściem od południa (niewielki placyk J. Jaroszewicza połączony z ul. L. Zamenhofa). Jest to kościół filialny wchodzący w skład parafii katedralnej pw. Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła.
Historia |
Kościół i klasztor reformatów ufundował IV ordynat Ordynacji Zamojskiej, Marcin Zamoyski oraz Hieronim Żaboklicki, ówczesny chorąży bracławski, związany z rodziną Zamoyskich. Budowa założenia według projektu J. M. Linka miała miejsce w latach 1680–1686. Początkowo była to świątynia pw. św. Andrzeja, do czasu rozbiorów Polski, kiedy po przejęciu miasta przez Austrię jeszcze w XVIII wieku dokonano kasaty zakonu, a w 1806 przeznaczono ją na magazyn wojsk austriackich. Po przejęciu miasta przez innego zaborcę, Rosję, klasztor został rozebrany, a budynek kościoła, tak jak większość pozostałych obiektów w okresie zaborów, pozbawiono wielu elementów architektury i wystroju na styl klasycystyczny, m.in. rozebrano barokowe szczyty oraz sygnatury. Niemniej jednak zachowane zostało barokowe sklepienie krzyżowo-kolebkowe czy też pilastry i płyciny na ścianach od zewnątrz. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości mieścił się tu przez krótki okres teatr, ale ostatecznie, po renowacji w latach 1925–1926, przywrócono budynkowi funkcję kościoła (szkolnego) pw. św. Katarzyny (1927). Podczas II wojny światowej w krypcie pod kościołem ukryto skrzynię z obrazem Hołd pruski Jana Matejki[2].
Bliźniaczą względem zamojskiego kościoła świątynią jest Kościół św. Michała Archanioła w Sandomierzu.
We wnętrzu tego jednonawowego kościoła można zauważyć takie elementy wystroju jak drewniane ołtarze, późnobarokowy obraz św. Katarzyny pod Madonną z Dzieciątkiem (I poł. XVIII wieku), rzeźby aniołów w stylu rokoko oraz obrazy miejscowych malarzy (z XX wieku) przedstawiające m.in. św. Huberta, św. Teresę. Jest tu także chór oparty o 3 arkady z kolumnami.
Po II wojnie światowej pojawił się tu marmurowy pomnik z urną wypełnioną prochami profesorów i uczniów zamojskich szkół średnich, jakich pozbawiono życia w czasie tej wojny. Ponadto znajdują się tu relikwie św. Andrzeja Boboli, a od niedawna również relikwie św. Pio z Pietrelciny sprowadzone tu z Włoch. Ciekawostką jest ponadto przetrzymywanie w roku 1939 w podziemiach kościoła, krakowskiego obrazu Jana Matejki Hołd Pruski, jaki był wówczas poszukiwany przez Niemców. Obraz po niecałych trzech miesiącach trafił z powrotem do Krakowa.
Pod koniec lat 90. minionego stulecia przywrócono pierwotny wygląd zewnętrzny kościoła, zwłaszcza dach i szczyty od frontu, pośrodku i przy tylnej ścianie; wzbogacono również elewacje. Później przeprowadzono także prace remontowe wewnątrz świątyni. Po zachodniej stronie, w miejscu dawnego klasztoru, planowana jest budowa "Domu Trzeciego Tysiąclecia im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego"[3]. Kościół został także otoczony nowymi murami, a przy wejściu na jego teren od północy stoi pomnik-krzyż poświęcony ofiarom katyńskim z 1940 r.
Elewacja południowa z wejściem
Pomnik-krzyż "Katyń 1940" od północnej strony kościoła
Przypisy |
↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubelskie. 2018-09-30. [dostęp 11.06.2010].
↑ Muzeum Utracone - "Hołd pruski" przedstawia hołd lenny z... | Facebook, www.facebook.com [dostęp 2017-12-03] (fr.).
↑ Fundacja "Dom Trzeciego Tysiąclecia".
Bibliografia |
- J. Kowalczyk, Zamość. Przewodnik, Zamość, Zamojski Ośrodek Informacji Turystycznej, 1995;
