Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Zamościu
| |||||||||||||||||||||||
 kl. V-Oa/30/57 z dnia 20.02.1957oraz A/230 z 13.10.1982 r.[1] | |||||||||||||||||||||||
kościół parafialny | |||||||||||||||||||||||
 Kościół Franciszkanów – elewacja wschodnia z głównym wejściem | |||||||||||||||||||||||
Państwo |  Polska | ||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | Zamość | ||||||||||||||||||||||
Wyznanie | katolickie | ||||||||||||||||||||||
Kościół | rzymskokatolicki | ||||||||||||||||||||||
| Parafia | Zwiastowania NMP w Zamościu | ||||||||||||||||||||||
Wezwanie | Zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Zamościa   Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Zamościu | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Zamościu | |||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Zamościu | |||||||||||||||||||||||
 50°42′57,6720″N 23°15′19,1880″E/50,716020 23,255330 | |||||||||||||||||||||||
Strona internetowa | |||||||||||||||||||||||
Kościół Zwiastowania NMP – barokowy kościół franciszkanów na Starym Mieście w Zamościu pod wezwaniem Zwiastowania NMP, wzniesiony w połowie XVII wieku. Znajduje się we wschodniej części zamojskiego Starego Miasta, pomiędzy ulicą Staszica a placem Wolności, w miejscu, gdzie początkowo mieścił się zajazd rodziny architekta miasta, Bernarda Moranda.
Spis treści
1 Budowa świątyni
2 Okres zaborów
3 XX i XXI wiek
4 Galeria zdjęć
5 Przypisy
6 Bibliografia i źródła
Budowa świątyni |
Budowę jednej z największych polskich świątyń XVII wieku, rozpoczęto już po przybyciu do miasta zakonu Franciszkanów, w roku 1637, a ufundował ją ówczesny hetman Ordynacji Zamojskiej – Jan Sobiepan Zamoyski. Budowę rozpoczął murator Jan Wolff, a ukończył major artylerii Jan Michał Link.
Ukończony w roku 1685 kościół wyglądał wówczas o wiele okazalej aniżeli obecnie. Był wyższy i większy niż pozostałe świątynie w mieście (większy nawet niż zamojska katedra). Składał się z trzech naw, półkolistego prezbiterium oraz dwóch bocznych kaplic. Wnętrze tego kościoła ozdobione było bogatszą polichromią i rzeźbami. Wysoki dach świątyni sięgał również o wiele wyżej i wyglądał podobnie jak dach dzisiejszej katedry w Zamościu. W miejscu obecnego placu Wolności wybudowany został także klasztor franciszkanów, a w jego północno-zachodnim rogu stała dzwonnica.
Okres zaborów |
Największe zmiany zaszły w okresie zaborów i to już w roku 1774, po zajęciu miasta przez Austrię, kiedy dokonano kasaty zakonu. Podczas modernizacji w tym czasie zamojskiej twierdzy, już pod panowaniem Rosji, budynek kościoła przeznaczono na magazyn wojskowy przeprowadzając także zmiany w jego wnętrzu (m.in. dokonano podziału na kondygnacje), natomiast dzwonnica została rozebrana, nieco później razem z klasztorem.
Istotne zmiany w zewnętrznym wyglądzie, jaki widać obecnie, nastąpiły w roku 1887, kiedy to obniżono dach, rozebrano wysokie szczyty, jednocześnie sklepienie wewnątrz kościoła zmieniono w prosty strop (zachowały się jedynie sklepienia bocznych naw).
XX i XXI wiek |
W okresie międzywojennym budynek kościoła wykorzystywano pod liczne instytucje, m.in. Sejmik Powiatowy, muzeum czy kino "Stylowy", jakie mieściło się tu do roku 1994. Po II wojnie światowej, w zachodniej części budynku kościoła ulokowano dodatkowo Liceum Plastyczne wraz z warsztatami w piwnicach. Taki stan rzecz trwał do 2006 roku, kiedy to Liceum przeprowadziło się do funkcjonalnej, nowej siedziby.
Od roku 1993 jest to ponownie kościół parafii ojców Franciszkanów, obejmującej osiedla na południe od Starego Miasta, jakie do tego czasu podlegały parafii św. Mikołaja (m.in. Os. Promyk, Os. Zamczysko), z głównym wejściem, do którego prowadzi szeroki pas schodów od strony wschodniej.
Jeszcze w latach 80. minionego stulecia dokonano odnowy elewacji świątynnej, na której można zauważyć barokowe elementy ozdoby (m.in. korynckie, pilastry czy portal fasady kościoła). Latem 2006 roku przeprowadzono pierwszy etap prac wyburzeniowo-remontowych, usuwając m.in. "piętra" wewnątrz świątyni, jakie wybudowano w przeszłości adaptując budynek do roli muzeum, kina czy szkoły. Kolejne remonty prowadzone są etapami.
W 2017 r. parafia uzyskała dofinansowanie na projekt, którego celem jest przywrócenie historycznej formy świątyni oraz zagospodarowanie pobliskiego skweru.[2]
Galeria zdjęć |
Kościół Franciszkanów – elewacja wschodnia z wejściem
Kościół od wschodu ok. 1880 roku przed zburzeniem szczytów przez Rosjan
Kościół Franciszkanów – elewacja zachodnia z barokowym portalem
Kościół Franciszkanów – elewacja południowa od strony pl. Wolności
Przypisy |
↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubelskie. 2018-09-30. [dostęp 11.06.2010].
↑ Rewitalizacja największego XVII-wiecznego barokowego kościoła oo. Franciszkanów w Polsce - Zamość
Bibliografia i źródła |
- J. Kowalczyk, Zamość. Przewodnik, Zamość, Zamojski Ośrodek Informacji Turystycznej, 1995;
- A. Miłobędzki, Architektura Polska XVII wieku, Tom I, ss. 307,312. Warszawa 1980.
Dzieje kościoła i klasztoru franciszkanów w Zamościu – informacje z zamojskiej strony www franciszkanów
