Ameryka Północna
| ||
Mozaika zdjęć satelitarnych Ameryki Północnej (z wyciętym oceanem); Interaktywna mapa | ||
Państwo | Państwa Ameryki Północnej | |
Powierzchnia | 24,24×106 km² | |
Miejscowości | największe aglomeracje[1]: Nowy Jork, Meksyk, Los Angeles, Chicago, Toronto, Dallas-Fort Worth | |
Wysokość | max: 6194 m n.p.m., Denali (McKinley); min: 86 m p.p.m., Dolina Śmierci | |
Wydarzenia historyczne | Odkrycia i badania Ameryki Północnej | |
Rodzaj obiektu | kontynent | |
Położenie na mapie świata Ameryka Północna | ||
48°N 100°W/48,000000 -100,000000 | ||
Cieniowana mapa Ameryki Północnej |
Ameryka Północna – kontynent o powierzchni 24 242 000 km² (co stanowi 16,3% całkowitej powierzchni lądów na kuli ziemskiej), położony na półkulach: północnej i zachodniej. Do Ameryki Północnej należy Ameryka Środkowa.
Spis treści
1 Dane geograficzne
2 Ludność
3 Podział polityczny Ameryki Północnej
3.1 Państwa Ameryki Północnej oraz ich stolice
3.2 Terytoria zależne
4 Regiony fizycznogeograficzne
5 Przypisy
6 Linki zewnętrzne
Dane geograficzne |
Od zachodu Amerykę Północną otacza Ocean Spokojny, od północy Ocean Arktyczny, a od wschodu Ocean Atlantycki. Ameryka Północna od Azji oddzielona jest Cieśniną Beringa. Na południu łączy się z Ameryką Południową. Południowa część nazywana jest Ameryką Łacińską.
Najdalej wysunięte punkty Ameryki Północnej jako części świata:
- na północy – Wyspa Kaffeklubben (83°40′N),
- na południu – Wyspa Kokosowa (5°32′S),
- na zachodzie – Przylądek Wrangell (172°25′E), na wyspie Attu w łańcuchu Aleutów,
- na wschodzie – Przylądek Północno-Wschodni (11°00′W), na Grenlandii.
Skrajne punkty Ameryki Północnej jako kontynentu:
- na północy – Półwysep Murchisona (71°58′N),
- na południu – Punta Mariato (7°12′N),
- na zachodzie – Przylądek Księcia Walii (168°05′W),
- na wschodzie – Cape St. Charles (55°40′W).
Rozciągłość południkowa 7,2 tys. km, równoleżnikowa 6,8 tys. km. Kontynent silnie rozczłonkowany, długość linii brzegowej 75 600 km. 8,3% Ameryki Północnej stanowią półwyspy, a 16,7% – wyspy.
Największymi półwyspami są:
Labrador – 1430 tys. km²,
Jukatan – 180 tys. km²,
Kalifornijski – 144 tys. km²,
Floryda – 110 tys. km²,
Melville’a – 63 tys. km²,
Seward – 50 tys. km²,
Nowa Szkocja – 45 tys. km²,
Alaska – 45 tys. km².
Do największych wysp należą:
Grenlandia – 2175,6 tys. km² (największa wyspa na świecie)
Ziemia Baffina – 507 tys. km²,
Wyspy Królowej Elżbiety – 419 tys. km²,
Wyspa Wiktorii – 217 tys. km²,
Wyspa Ellesmere’a – 196 tys. km²,
Nowa Fundlandia – 112 tys. km²,
Kuba – 105 tys. km²,
W Ameryce Północnej zaznacza się przewaga gór i wyżyn nad nizinami – średnia wysokość 781 m. Najwyższym punktem jest Denali (znany też jako McKinley – 6194 m) na Alasce, natomiast najniższy znajduje się w Dolinie Śmierci (86 m p.p.m.). Ponad 64% powierzchni leży powyżej 300 m. Wzdłuż zachodnich brzegów Kordyliery (aktywne sejsmicznie) z wewnętrznymi wyżynami (Kolorado, Meksykańska), wewnątrz Wielkie Równiny i Niziny Wewnętrzne, na wschodzie Appalachy. Wybrzeża wschodnie nizinne. Klimat od okołobiegunowego na północy przez umiarkowany, podzwrotnikowy i zwrotnikowy do równikowego w Ameryce Środkowej. W Kordylierach klimaty górskie. Głównymi rzekami są: Missisipi z Missouri, Mackenzie, Jukon, a jeziorami: Górne, Huron, Michigan, Wielkie Jezioro Niedźwiedzie, Wielkie Jezioro Niewolnicze, Erie. Na północy pustynie arktyczne, tundra, lasy iglaste, ku południu przechodzą w lasy mieszane i liściaste, w części środkowej prerie, na pd.-zach. półpustynie i pustynie. W Kordylierach górskie lasy iglaste i roślinność alpejska, na wybrzeżach Ameryki Środkowej lasy równikowe. Fauna zróżnicowana: wół piżmowy, renifer karibu, jeleń wirginijski, niedźwiedzie (baribal, grizzly), bizon amerykański (w rezerwatach).
Ludność |
Amerykę Północną zamieszkuje 524 mln ludzi (dane z 2007 roku), co stanowi około 8% ludności świata, głównie biali, czarni i Indianie. Gęstość zaludnienia jest niewielka w porównaniu do średniej gęstości zaludnienia świata i wynosi 21,5 osoby/km². Rozmieszczenie ludności jest bardzo nierównomierne i jest następstwem silnego zróżnicowania warunków środowiska przyrodniczego. Najbardziej zaludnione tereny to: Bermudy – 1189 osób/km² (1994) i Barbados 607 osób/km² (1994), a najmniej zaludnione tereny to obszar Grenlandii (0,2 osób/km² – 1992) i Kanada – 3 osoby/km² (1994). Szczególnie ważnym czynnikiem wpływającym na rozmieszczenie ludności jest fakt, że ogromna powierzchnia kontynentu znajduje się pod wpływem klimatów: polarnego, subpolarnego i umiarkowanie chłodnego, co znacząco ogranicza możliwość trwałego egzystowania człowieka na północy. Kolejnym obszarem o niewielkiej koncentracji ludności są Kordyliery wraz z kotlinami śródgórskimi, a także obszary pustynne i półpustynne. W Ameryce Północnej można również wskazać obszary o wysokiej koncentracji ludności, np. pogranicze kanadyjsko-amerykańskie, północny wschód Stanów Zjednoczonych, niektóre odcinki wybrzeża Oceanu Spokojnego, a także tereny ciągnące się od Meksyku po Gwatemalę. Państwami o największej gęstości zaludnienia w Ameryce Północnej są kraje wyspiarskiej części Ameryki Środkowej.
Podział polityczny Ameryki Północnej |
Państwa Ameryki Północnej oraz ich stolice |
Lp. | Państwo | Stolica | Powierzchnia (w km²) | Ludność (1 lutego 2010) |
---|---|---|---|---|
1 | Antigua i Barbuda | Saint John’s | 442 | 68 722 |
2 | Bahamy | Nassau | 13 940 | 301 790 |
3 | Barbados | Bridgetown | 431 | 281 968 |
4 | Belize | Belmopan | 22 966 | 279 457 |
5 | Dominika | Roseau | 754 | 69 029 |
6 | Dominikana | Santo Domingo | 48 730 | 9 234 039 |
7 | Grenada | Saint George’s | 344 | 90 006 |
8 | Gwatemala | Gwatemala | 108 890 | 15 655 188 |
9 | Haiti | Port-au-Prince | 27 750 | 8 108 626 |
10 | Honduras | Tegucigalpa | 112 090 | 9 001 204 |
11 | Jamajka | Kingston | 10 991 | 2 790 832 |
12 | Kanada | Ottawa | 9 976 140 | 33 989 040 |
13 | Kostaryka | San José | 51 100 | 4 678 179 |
14 | Kuba | Hawana | 100 860 | 13 346 676 |
15 | Meksyk | Meksyk | 1 972 550 | 107 563 903 |
16 | Nikaragua | Managua | 129 494 | 5 469 109 |
17 | Panama | Panama | 78 200 | 4 000 124 |
18 | Saint Kitts i Nevis | Basseterre | 261 | 39 952 |
19 | Saint Lucia | Castries | 616 | 163 312 |
20 | Saint Vincent i Grenadyny | Kingstown | 389 | 117 534 |
21 | Salwador | San Salvador | 21 040 | 6 704 932 |
22 | Stany Zjednoczone | Waszyngton | 9 631 418 | 308 878 120 |
Terytoria zależne |
- Anguilla
- Bermudy
- Brytyjskie Wyspy Dziewicze
- Grenlandia
- Gwadelupa
- Kajmany
- Martynika
- Montserrat
- Navassa
- Portoryko
- Saba
- Saint-Barthélemy
- Saint-Martin
- Saint-Pierre i Miquelon
- Sint Eustatius
- Sint Maarten
- Turks i Caicos
- Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych
Regiony fizycznogeograficzne |
Tarcza Kanadyjska
Karaiby (Indie Zachodnie)
Przypisy |
↑ Demographia World Urban Areas (May 2014) Demographia (ang.) [dostęp 2014-11-02]
Linki zewnętrzne |
- Ameryka Północna na przestrzeni wieków
|
|
Kontrola autorytatywna (kontynent):
VIAF: 315126791
LCCN: sh85092455
GND: 4042483-2
NDL: 00566024
BnF: 15238493p
NKC: ge134480
- WorldCat