Katedra polowa Wojska Polskiego
| |||||||||||||
 66/1 z dnia 1.07.1965[1] | |||||||||||||
katedra | |||||||||||||
 Katedra Polowa Wojska Polskiego w Warszawie | |||||||||||||
Państwo |  Polska | ||||||||||||
| Miejscowość | Warszawa | ||||||||||||
Wyznanie | katolickie | ||||||||||||
Kościół | rzymskokatolicki | ||||||||||||
Wezwanie | NMP Królowej Polski | ||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy   Katedra NMP Królowej Polski w Warszawie | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  Katedra NMP Królowej Polski w Warszawie | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  Katedra NMP Królowej Polski w Warszawie | |||||||||||||
 52°14′56″N 21°00′24″E/52,248889 21,006667 | |||||||||||||
Strona internetowa | |||||||||||||
Kościół popijarski na ul. Długiej przebudowany na sobór Trójcy Świętej (1837–1923), widok z ok. 1890–1900
Wnętrze świątyni
Kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej (2012)
Muzeum Ordynariatu Polowego
Katedra polowa Wojska Polskiego NMP Królowej Polski – kościół garnizonowy znajdujący się przy ul. Długiej 13/15 w Warszawie.
Spis treści
1 Historia
2 Kaplica Katyńska – Mauzoleum
3 Kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej
4 Muzeum Ordynariatu Polowego
5 Duszpasterze
6 Zabytki
7 Pochowani w kościelnych kryptach do 1834
8 Zabytkowe wyposażenie przeniesione po 1834 do innych kościołów
9 Przypisy
10 Linki zewnętrzne
Historia |
W 1642 r. z woli Władysława IV wybudowano mały drewniany kościół ojców Pijarów pod wezwaniem św. Pryma i Felicjana[2]. W 1651 r. pijarzy umieścili w nim relikwie męczenników. Przywiózł je z Rzymu dla Władysława IV członek rodziny Ossolińskich.
Kościół spłonął w czasie bitwy ze Szwedami o Warszawę w 1656. Król Jan Kazimierz postanowił wybudować w jego miejsce murowaną świątynię. Prac budowlanych podjęła się stolnikowa wyszogrodzka – Małgorzata Kotowska.
17 lipca 1701 r. dokonano konsekracji kościoła (po odbudowie według projektu Józefa Fontany) pod wezwaniem Matki Bożej Zwycięskiej i świętych Pryma i Felicjana. Poświęcił go biskup poznański Mikołaj Święcicki. W ołtarzach znajdowały się dzieła Szymona Czechowicza i J. B. Plerscha. Szczególnym kultem otoczone były relikwie dwóch rzymskich męczenników, Pryma i Felicjana, a także przywieziony z Rzymu wizerunek Najświętszej Maryi Panny znany jako Matka Boża Łaskawa Patronka Warszawy w kościele o.o. jezuitów przy ul. Świętojańskiej.
W 1834 rosyjski gubernator Iwan Paskiewicz przekazał kościół Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Pijarom wypłacono wysokie odszkodowanie w wysokości ponad 53,3 tys. rubli[3] oraz przekazano opuszczony kościół jezuitów przy ul. Świętojańskiej[4]. W latach 1835–1837 miała miejsce przebudowa i adaptacja kościoła do liturgii prawosławnej według projektu Antonia Corazziego i Andrzeja Gołońskiego[5]. Między innymi usunięto z wnętrza barokowy wystrój, a na wieżach, zakończonych kokosznikami, zawieszono dzwony odlane z armat zdobytych w powstaniu listopadowym. Pijarska świątynia została zaadaptowana na sobór Trójcy Świętej, katedrę eparchii warszawskiej i nowogieorgijewskiej[6].
Społeczeństwo warszawskie w geście buntu przeciw represjom wobec pijarów ułożyło wierszyk:
- Poczekajcie no kopułki,
- Przyjdą jeszcze z Francji pułki,
- My nie chcemy obcej wiary,
- Wróci nasza i pijary.
W grudniu 1916 okupacyjne władze niemieckie zwróciły świątynię Kościołowi rzymskokatolickiemu[7]. Arcybiskup Aleksander Kakowski przekazał ją w użytkowanie wojsku[8]. 5 lutego 1919 papież Benedykt XV powołał biskupa Stanisława Galla na biskupa polowego Wojska Polskiego. W latach 1923-1927 przywrócono pierwotną barokową architekturę według projektu prof. Oskara Sosnowskiego. W okresie okupacji kościół należał do niemieckich katolików i ich duszpasterzy.
6 sierpnia 1944, w rocznicę wymarszu Pierwszej Kompani Kadrowej, po mszy w kościele garnizonowym odbyła się jedyna podczas powstania warszawskiego defilada wojsk powstańczych. Żołnierze Batalionu „Gozdawa” przemaszerowali wtedy ulicą Długą od kościoła do pałacu Raczyńskich[9].
Podczas II wojny światowej kościół uległ częściowemu zniszczeniu. Został odbudowany w latach 1946–1960 według projektu Leona Marka Suzina. Następnie przekazany generalnemu dziekanowi Wojska Polskiego. Władze komunistyczne zlikwidowały ordynariat polowy, toteż katedra była "polowa" tylko z nazwy.
21 stycznia 1991 r. opublikowano bullę nominacyjną biskupa polowego Wojska Polskiego i dekretów Kongregacji do Spraw Biskupów. Przyczyniło się to do powrotu Ordynariatu Polowego. Świątynia uzyskała status Katedry Polowej Wojska Polskiego pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski.
Kaplica Katyńska – Mauzoleum |
Kaplica Katyńska w Katedrze Polowej została zbudowana w celu upamiętnienia męczeństwa obywateli RP – więźniów i jeńców wojennych, tragicznie zamordowanych w 1940 przez NKWD. Na ołtarzu Kaplicy umieszczono obrazek Matki Bożej Katyńskiej (relikwię bezpośrednio związaną z losami polskich oficerów i policjantów zamordowanych przez NKWD).
W kaplicy znajduje się 15 tys. tabliczek, na których widnieją nazwiska ofiar Katynia, Charkowa i Miednoje. Umieszczono tam także tabliczki bezimienne (7 tys.).
15 sierpnia 2010 w kruchcie kaplicy odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą ofiarom katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku[10].
Kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej |
Równolegle do Kaplicy Katyńskiej, po lewej stronie od głównego wejścia, znajduje się Kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej, poświęcona w 2005. Autorami kolorowych ceramicznych płaskorzeźb w kaplicy (nazywanej także Kaplicą Lotników) są Lech i Piotr Grześkiewiczowie.
Muzeum Ordynariatu Polowego |
W podziemnym muzeum (wejście przy Kaplicy Katyńskiej), otwartym 8 grudnia 2010 przedstawiona jest historia Polski począwszy od Mieszka I do teraźniejszości (m.in. dzieje oręża, historia kapelanów).
Duszpasterze |
Biskup polowy Wojska Polskiego – ks. bp gen. bryg. dr Józef Guzdek
Proboszcz – ks. płk Mariusz Tołwiński- Wikariusz − ks. por. Daniel Piejko
- Wikariusz − ks. dr Piotr Zamaria
Zabytki |
Na listę zabytków wpisane są obiekty (według rejestru NID[1]):
- zespół klasztorny pijarów, ul. Długa 13, ul. Miodowa 26:
- kościół MB Królowej Korony Polskiej, nr rej.: 66/1 z 1.07.1965
- klasztor, ob. kamienica, nr rej.: 66/2 z 1.07.1965
W katedrze znajdują się drzwi spiżowe według projektu Andrzeja Renesa, na których umieszczone są najważniejsze sceny bitewne z historii Polski. Nad tabernakulum stoi figura Matki Bożej Królowej Polski, która ocalała podczas wojny. 15 sierpnia 1994 r. biskup polowy generał dywizji doktor Sławoj Leszek Głódź okrył ją „płaszczem hetmańskim” z wyszytymi odznakami pamiątkowymi Sił Zbrojnych RP. Z tyłu za figurą znajdują się odznaczenia wojskowe, a po prawej stronie organy z drugiej połowy XIX wieku. Wnętrze ozdabiają obrazy autorstwa Michaela Willmanna. Z lewej strony kruchty znajduje się Kaplica Matki Bożej Miłosierdzia, zwana też Kaplicą Pamięci, a po prawej Kaplica Katyńska.
Znajdujące się w katedrze organy zostały zbudowane na bazie organów Ignatiusa Mentzla z 1724-29, znajdujących się pierwotnie w Kościele Łaski w Kamiennej Górze, po II wojnie światowej zdemontowanych i przewiezionych do Warszawy. Z uwagi na duże zmiany w stosunku do pierwotnego układu organów oraz dużą dowolność, z jaką dokonano montażu, trudno mówić o tożsamości obecnego instrumentu z pierwotnym.
Pochowani w kościelnych kryptach do 1834 |
W kościele Matki Bożej Zwycięskiej i świętych Pryma i Felicjana przy ul. Długiej do czasu przejęcia przez cerkiew prawosławną (1834) spoczywali:
Maciej Kazimierz Sarbiewski SJ, poeta baroku, przeniesiony z kościoła o.o. jezuitów ok. 1834;- wybitni i zasłużeni pijarzy związani ze szkolnictwem – Collegium Nobilium i Komisją Edukacji Narodowej m.in.: Stanisław Konarski SchP, Onufry Kopczyński, Teodor Waga, Ignacy Zaborowski, Szymon Bielski, Atanazy Pomorzkant.
Zabytkowe wyposażenie przeniesione po 1834 do innych kościołów |
Przypisy |
↑ ab Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – Warszawa. 2018-09-30. s. 19. [dostęp 2015-09-23].
↑ Matka Boża Łaskawa patronka Warszawy (pol.). [1]. [dostęp 12 maja 2009].
↑ Piotr Paszkiewicz: Pod berłem Romanowów. Sztuka rosyjska w Warszawie 1815–1915. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1991, s. 56. ISBN 83-900047-7-1.
↑ Kirył Sokoł, Aleksander Sosna: Cerkwie w centralnej Polsce 1815–1915. Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2011, s. 138. ISBN 978-83-931480-2-8.
↑ Piotr Paszkiewicz: Pod berłem Romanowów. Sztuka rosyjska w Warszawie 1815–1915. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1991, s. 55, 58. ISBN 83-900047-7-1.
↑ P. Paszkiewicz: Pod berłem Romanowów. Sztuka rosyjska w Warszawie 1815-1915. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1991, s. 59
↑ Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Warszawa w czasie pierwszej wojny światowej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974, s. 233.
↑ Krzysztof Burek: Katedra Polowa Wojska Polskiego w Warszawie. Kraków: Oficyna wydawnicza Parol, 1995, s. brak numeru stron (w całej publikacji).
↑ Robert Bielecki: Długa 7 w powstaniu warszawskim. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1994, s. 17.
↑ Odsłonięcie tablicy. W urnie ziemia ze Smoleńska (pol.). interia.pl, 2010-08-15. [dostęp 2010-10-19].
Linki zewnętrzne |
- Strona internetowa katedry polowej Wojska Polskiego
http://ordynariat.muzeumwarszawy.pl/ Muzeum Ordynariatu Polowego w podziemiach katedry]- Katedra Polowa Historia
