Rozmieszczenie placówek SC Komisariatu Lubomia w 1926
Komisariat Straży Celnej „Lubomia” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1922–1928.
Spis treści
1Formowanie i zmiany organizacyjne
2Służba graniczna
3Kierownicy komisariatu SC
4Struktura organizacyjna
5Uwagi
6Przypisy
7Bibliografia
Formowanie i zmiany organizacyjne |
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych[2]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[3]. Komisariat Straży Celnej „Lubomia”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Rybnik”[4].
Początek działalności Straży Celnej na Śląsku datuje się na dzień 15 czerwca 1922 roku. W tym dniu polscy strażnicy celni w zielonych mundurach i rogatywkach wkroczyli na ziemia przyznane Polsce. W nocy z 15 na 16 czerwca 1922 roku Straż Celna przejęła ochronę granicy polsko–niemieckiej na Śląsku. W ramach Inspektoratu Straży Celnej „Rybnik” zorganizowany został komisariat Straży Celnej „Lubomia”[5]. Komisariat obejmował odcinek graniczny długości 21 kilometrów 500 metrów. Na prawym skrzydle graniczył z komisariatem SC „Łyski”, a na lewym z komisariatem SC „Gorzyce”. Biura komisariatu mieściły się w budynku szkolnym w Lubomi, a funkcjonariusze placówek spotykali się przy skrzynkach służbowych mieszczących się w korytarzach względnie w sieniach budynków[6]. Początkowo służbę pełniono bez broni. Dopiero w połowie lipca strażnicy uzbrojeni zostali w karabiny włoskie[7].
W marcu 1924 roku zlikwidowano placówki „Brzezie” i „Ligota Tworkowska”, a w styczniu 1925 roku na tyłach komisariatu utworzono placówkę „Rzuchowo”. Ta ostatnia zniesiona została w czerwcu 1925 roku[7].
W 1926 roku placówki przeniosły swoje siedziby do wynajętych ubikacji. „Odra” funkcjonowała w budynku szkolnym na parterze, „Buków” w budynku szkolnym na pierwszym piętrze, „Nieboszowy” w budynku dworskim w Nowym Dworze, „Lukasyna” w Fabryce Futer i Skór, „Kobyla” w szkole[8].
W kwietniu 1927 roku zmieniono nazwę placówki „Lukasyna” [a] na „Brzezie”[8].
W marcu 1928 roku placówka „Nieboczowy” przeniesiona została do Ligoty Tworkowskiej do domu p. Pytlika, zlikwidowano placówki „Odra” i „Kobyla”. Jednocześnie została utworzona placówka II linii „Kornowac”[9]. Po zlikwidowaniu komisariatu SC „Łyski”, jego placówka „Raszczyce” przydzielona została do komisariatu „Lubomia”[9].
placówka Straży Celnej „Ligota Tworkowska” – strażnik Stanisław Luleczka
placówka Straży Celnej „Nieboczowy”
placówka Straży Celnej „Brzezie” → zniesiona w 1924
placówka Straży Celnej „Lukasyn(a)”[10]
placówka Straży Celnej „Kobyla”
Organizacja komisariatu w 1926 roku[4]:
komenda – Lubomia
placówka Straży Celnej „Odra”
placówka Straży Celnej „Buków”
placówka Straży Celnej „Nieboczowy”
placówka Straży Celnej „Lukasyn” → w 1927 przemianowania na placówkę SC „Brzezie”
placówka Straży Celnej „Kobyla”[b]
Uwagi |
↑Nazwa placówki Straży Celnej „Lukasyna” pochodziła od miejscowości położonej za granicą polsko– niemiecką[8]
↑Autorzy Kalendarza z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927 i Piotr Kozłowski w: Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku używają nazwy „Kobyle”[11][12]. Źródła archiwalne wymieniają miejscowość Kobyla.
Przypisy |
↑Dominiczak 1975 ↓, s. 126.
↑Piekarz 2017 ↓, s. 28.
↑Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
↑ abKozłowski 2012 ↓, s. 31.
↑Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 4.
↑ abcKronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 1.
↑ abcKronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 2.
↑ abcdeKronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 3.
↑ abKronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 4.
↑ abSzematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 240.
↑Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 198.
↑Kozłowski 2012 ↓, s. 27.
Bibliografia |
Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.)
Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927. , 1927. Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej.
Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83874246.
Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Rybnik” z lat 1918–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Lubomia” z lat 1922–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
II Rzeczpospolita