Cfrtjryk

Pedagogika – zespół nauk o wychowaniu, istocie, celach, treściach, metodach, środkach i formach organizacji procesów wychowawczych^[1]. Pedagogika jako nauka o edukacji (wychowaniu i kształceniu), należy do nauk społecznych i zajmuje się rozwojem i zmianami mechanizmów wychowania oraz kształcenia na przestrzeni całego życia człowieka.

Etymologia pedagogiki |

Pedagogika i jej staropolska nazwa pochodzi od słowa greckiego (paidagogos – dosł. "prowadzący dziecko"). Natomiast wpływ zachodniej filozofii ukształtował pojęcie rzymskie (łac. ars educandi) jako "sztuka wychowania".

Historia pedagogiki |

Początków pedagogiki można doszukiwać się w nauczaniu starożytnych filozofów, takich jak Konfucjusz czy Platon.

Za sprawą J. A. Komeńskiego od XVII wieku, stała się odrębną i samodzielną dyscypliną naukową, jednak poglądy na wychowanie nawiązywały do filozoficznych i ideowych przesłanek swojej epoki t.j.: "dobrego wychowania" – etykiety, wychowania spartańskiego, rycerskiego czy kawaleryjskiego, w zależności od okresu historycznego^[2].

Po 1918 roku |

W odrodzonej Polsce po roku 1918, początkowo termin ten obejmował opiekę i wychowanie następnie nauczanie a dalej wykształcenie dzieci oraz młodzieży^[3]. Współczesna pedagogika jest wszechstronną nauką o całej rzeczywistości wychowawczej, w której istotę stanowi całożyciowy rozwój człowieka oraz wszelkie tak dodatnie, jak i ujemne wpływy jednych ludzi na drugich oraz wpływy środowiska^[4]

Opis |

Pedagogika jest nauką społeczną o profilu humanistycznym, obejmuje ona teorię i praktykę działalności opiekuńczo-wychowawczej dzieci i młodzieży oraz działalność edukacyjną ludzi dorosłych w różnym wieku edukacyjnym.
Praktyczne postępowanie wychowawcze, nazywane jest pedagogią (gr. paidagogia).

Pedagogika odnosi się głównie do młodego pokolenia, które dzięki oddziaływaniom wychowawczym winno osiągnąć optymalny rozwój osobowości, ukształtować wiedzę o rzeczywistości, przygotować się do funkcjonowania w życiu społecznym. Na jej gruncie formułuje się istotę, cele, treści, metody, środki i formy organizacyjne procesów wychowawczych.

Do głównych ośrodków takiego wychowania i kształcenia zalicza się głównie rodzinę oraz grupę rówieśniczą i instytucjonalne jak przedszkole, szkołę elementarną i gimnazjum, kształcenie akademickie. Obecnie zakres zainteresowań pedagogiki jest o wiele szerszy i obejmuje: samowychowanie i samokształcenie młodzieży i dorosłych, oddziaływanie wychowawcze instytucji wychowania pozaszkolnego, głównie: środków masowej komunikacji, organizacji młodzieżowych, placówek kulturalnych (teatrów, klubów, muzeów i in.), instytucji wychowania religijnego itp.

Przedstawicielami pedagogiki jako nauki jest pedagog kod zawodu 244104 o odpowiedniej specjalności pedagogicznej po ukończonych studiach według standardów kształcenia dla kierunku: pedagogika^[5].

Zadaniem pedagogiki jako nauki empirycznej jest wyposażenie pedagogów, którzy organizują procesy edukacyjne (proces wychowania i kształcenia) w wiedzę o skuteczności różnego rodzaju zabiegów edukacyjnych^[6]. Towarzyszą temu celowi następujące zadania:

• gromadzenie wiadomości o rzeczywistości wychowawczej;


• analiza tej rzeczywistości, wykrywanie związków i zależności między elementami owej rzeczywistości i wyjaśnianie ich;


• dostarczanie wiedzy potrzebnej do przekształcania rzeczywistości wychowawczej.

Przedmiotem badań empirycznych pedagogiki jest wszechstronny rozwój człowieka w ciągu całego jego życia. Do metod badań, którymi posługuje się pedagogika zalicza się m.in.: metoda eksperymentu, metoda badań terenowych, metody hermeneutyczne, metody porównawcze i metody historyczne^[7].

Funkcje pedagogiki |

• diagnostyczna – zbieranie obiektywnych informacji o rzeczywistości


• prognostyczna – określenie na podstawie zgromadzonej wiedzy prawidłowości odnoszących się do przyszłych zmian i przyszłego rozwoju rzeczywistości


• instrumentalno – techniczna – opracowanie procedur, które mają umożliwić realizację założonych celów^[8]
  

Podstawowe pojęcia pedagogiki |

• 
  wychowanie, kształcenie,


• 
  edukacja – podejście systemowe,


• 
  nauczanie, nauczyciel;


• 
  opieka, opiekun;


• 
  świadomość, osobowość
  


• 
  środowisko, kultura – społeczna;


• 
  tradycja narodowa i regionalna, etyka, muzyka
  


• 
  sen, praca, czas wolny – wypoczynek;


• 
  pedagog- rodzic, wychowawca,


• 
  socjalizacja, resocjalizacja, osoba niedostosowana społecznie
  

Kierunki pedagogiczne |

• pedagogika eksperymentalna


• metodologia badań pedagogicznych


• historia myśli pedagogicznej


• pedagogika rozwoju


• pedagogika zachowania


• psychopedagogika


• pedagogika twórczości


• pedagogika kreatywna


• pedologia


• pedagogika opiekuńczo-wychowawcza


• pedagogika naturalistyczna


• pedagogika wczesnoszkolna


• pedagogika szkoły


• pedagogika gimnazjalna


• pedagogika szkoły wyższej


• pedagogika miejsca


• pedagogika pracy


• krytyczna pedagogika miejsca


• pedagogika kultury


• pedagogika krytyczna


• antypedagogika


• socjologizm pedagogiczny


• pedagogika egzystencjalna


• pedagogika religii


• pedagogika marksistowska


• felicytologia

Pedagogiczne instytucje pozarządowe |

Lista instytucji pozarządowych wspierających zawód pedagoga:

• Polskie Towarzystwo Psychopedagogiczne^[9]
  


• Polskie Towarzystwo Pedagogiczne^[10]
  


• Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA^[11]
  


• Polskie Stowarzyszenie Pedagogów Śpiewu^[12]
  


• Polskie Stowarzyszenie Pedagogów Teatru^[13]
  

Dyscypliny naukowe w pedagogice |

• 
  pedagogika ogólna – (ujmuje człowieka jako funkcjonalną całość)


• 
  teoria wychowania – (moralnego, społecznego, fizycznego, estetycznego). Pierwotnie była to hodegetyka (od końca XIX w. do lat 50. XX wieku) jako nauka o metodach wychowania^[14]
  


• 
  dydaktyka (ogólna i szczegółowa) – (teoria kształcenia)


• 
  pedagogika specjalna (surdopedagogika, tyflopedagogika, oligofrenopedagogika, pedagogika terapeutyczna, pedagogika resocjalizacyjna)


• 
  andragogika – (teoria oświaty dorosłych);


• 
  pedeutologia – (nauka dotycząca nauczyciela);


• teoria systemów oświatowych


• 
  pedagogika porównawcza – (analiza systemów oświatowych różnych krajów w powiązaniu z ich społecznym i ekonomicznym rozwojem),


• 
  pedagogika społeczna – (zajmująca się problematyka środowiskowych uwarunkowań procesów wychowania)


• pedagogika kształcenia zawodowego

Pedagogika specjalizuje się w bardzo wielu aspektach życia jednostki ludzkiej, związanych nie tylko z wychowaniem czy nauczaniem. Prowadzi również działania mające na celu polepszenie lub zahamowanie cech patologii społecznej, w tym psychopatii i socjopatii poprzez organizowanie działań profilaktycznych (psychoprofilaktyka).

Nauki współdziałające |

• filozofia


• logika


• 
  antropologia filozoficzna i antropologia kulturowa
  


• historia oświaty i wychowania


• 
  socjologia oświaty i wychowania


• 
  biologia – (genetyka, anatomia, fizjologia)


• 
  medycyna społeczna


• 
  psychologia ogólna, psychologia rozwojowa, psychologia wychowawcza, psychologia kliniczna
  


• prakseologia


• etyka


• teoria naukowa organizacji i zarządzania
  


• cybernetyka


• ogólna teoria systemów


• informatyka


• ekonomia


• praca socjalna


• profilaktyka społeczna

Zobacz też |

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Pedagogika

Zobacz hasło pedagogika w Wikisłowniku

• oświata


• integracja w edukacji


• Komisja Edukacji Narodowej


• Akademia Pedagogiki Specjalnej


• Wyższa Szkoła Pedagogiczna


• Dolnośląska Szkoła Wyższa


• uczelnie pedagogiczne w Polsce

Przypisy |

Bibliografia |

• Wroczyński R., (1963), Myśl pedagogiczna i programy oświatowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XXw., Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa;


• Okoń W., (2004), Nowy Słownik Pedagogiczny ” Wyd. Akademickie "ŻAK", Warszawa;


• Kwiecińska Z., Śliwerski B.,(2005), Pedagogika – podręcznik akademicki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa;


• 
  Turos L., (1995), Pedagogika ogólna i subdyscypliny, Wyd. Akademickie "ŻAK", Warszawa;


• Wołoszyn S., (1998), Nauki o wychowaniu w Polsce, Dom Wydawniczy Strzelec, Kielce;


• Wroczyński R., (1974), Pedagogika Społeczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa;


• Konarzewski K., (1982), Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa;

Linki zewnętrzne |

• D.C.D.C. Phillips D.C.D.C., HarveyH. Siegel HarveyH., Philosophy of Education [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy [online], CSLI, Stanford University, 15 sierpnia 2013, ISSN 1095-5054 [dostęp 2017-12-30]  (ang.).