Cfrtjryk

Ten artykuł dotyczy obrzędu. Zobacz też: powieść Borysa Akunina.

Koronacja Karola Wielkiego

Koronacja Jana Kazimierza

Koronacja królowej Wiktorii

Koronacja – uroczysty akt intronizacji monarchy, związany z przekazaniem mu insygniów władzy i nałożeniem ozdobnego nakrycia głowy w postaci czepca, korony, mitry lub diademu. W kulturze europejskiej drobiazgowo rozbudowany obrządek sakramentalium, połączony najczęściej z liturgią mszalną.

Starożytność |

Zwyczaj koronacji związany z nałożeniem na głowę monarchy wieńca lub diademu narodził się w starożytności. Praktykowany był początkowo na Bliskim Wschodzie i w Persji. Z czasem obrzęd ten przyjął się też w innych częściach świata.

Ceremonia koronacji funkcjonowała w starożytnym Egipcie, gdzie dwaj arcykapłani wcielający się w rolę bogów Horusa i Tota przekazywali nowemu faraonowi podwójną koronę Górnego i Dolnego Egiptu oraz pastorał Heka i bicz Nehaha. W Asyrii nowy władca poprzedzany przez kapłana wzywającego imienia boga, niesiony był procesyjnie do świątyni Aszura w mieście Aszur, gdzie oddawał hołd wizerunkowi boga, następnie zaś namaszczany był przez kapłanów i przyjmował insygnia władzy. W starożytnym Rzymie, ze względu na silne wpływy tradycji republikańskiej, początek panowania nowego cesarza w okresie pryncypatu wiązał się wyłącznie ze złożeniem stosownych ofiar. W późniejszych wiekach, od czasów panowania Juliana Apostaty związany był z podniesieniem nowego władcy na tarczy przez dowódców jego wojsk^{[potrzebny przypis]}.

Kraje chrześcijańskie |

W krajach chrześcijańskich koronacja była traktowana jako sakramentalium i wiązała się z uroczystą mszą świętą, podczas której arcybiskup metropolita nakładał koronę na głowę monarchy, a także, nawiązując do tradycji królów Izraela, namaszczał go olejami świętymi. Wiązało się to z wiarą, że wszelka władza pochodzi od Boga, a także że król jest posłańcem bożym (por. również J 19:10-11 – rozmowa Jezusa z Piłatem: "Rzekł więc Piłat do Niego: «Nie chcesz mówić ze mną? Czy nie wiesz, że mam władzę uwolnić Ciebie i mam władzą Ciebie ukrzyżować?» Jezus odpowiedział: «Nie miałbyś żadnej władzy nade Mną, gdyby ci jej nie dano z góry. Dlatego większy grzech ma ten, który Mnie wydał tobie»."^[1]). Jednocześnie potwierdzało to zwierzchność papieża nad monarchą (zob. papocezaryzm). Podczas swojej koronacji na Cesarza Francuzów, Napoleon Bonaparte, jakoby wziął koronę z rąk papieża i sam nałożył ją sobie na głowę, tym samym pokazując swoją niezależność wobec niego.

W poszczególnych krajach koronacja zwykle odbywała się w jednym kościele, który był najczęściej katedrą metropolitalną lub miał dla niego szczególne znaczenie. Tradycyjnie, królowie francuscy koronowani byli w Reims, angielscy w Opactwie Westminster. W Polsce, do 1320 koronacje odbywały się w Gnieźnie, a potem w Krakowie. Trzej królowie (Stanisław Leszczyński, Stanisław August Poniatowski i Mikołaj I) koronowani byli w Warszawie. Tradycyjnie koronacja trwała trzy dni, w piątek post a główne uroczystości od soboty, przy czym główny akt następował w niedzielę. W poniedziałek monarcha pokazywał się poddanym.

Królom elekcyjnym dopiero koronacja dawała prawo sprawowania rządów.

Współczesność |

Większość monarchii europejskich zaprzestała organizowania ceremonii koronacyjnych na przełomie XIX i XX wieku. Obecnie tylko królowie Wielkiej Brytanii i królowie Tonga są koronowani w uroczystości połączonej z liturgią mszalną. Inni monarchowie składają przysięgę na konstytucję w parlamencie lub ich intronizacja ma charakter świecki.

Zobacz też |

• legitymizm


• koronacyjne


• koronacja królów i cesarzy Świętego Cesarstwa Rzymskiego


• koronacja papieska

Przypisy |

Bibliografia |

• 
  Paweł Janowski, D. Prucnal, Koronacja I. Królewska, w: Encyklopedia Katolicka, Lublin 2002, t. IX, kol. 2877−879.


• Paweł Janowski, Koronacja II. Cesarska III. Papieska, w: Encyklopedia Katolicka, Lublin 2002, t. IX, kol. 879−881.


• 
  Слюнькова И. Н. Проекты оформления коронационных торжеств в России XIX века. — М., Буксмарт, 2013 438 с. ​ISBN 978-5-906190-9​

Linki zewnętrzne |

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Koronacja

• Jacek Bartyzel Korona