Cfrtjryk

Eugène Delacroix, Wolność wiodąca lud na barykady (1830), Luwr

Włodzimierz Tetmajer, alegoria Polski umarłej (1909), katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu

Współczesna alegoria cenzury w krajach socjalistycznych

Alegoria (stgr. ἀλληγορία allēgoría, od ἀλληγορέω allēgoréo - "mówię w przenośni, obrazowo") – w literaturze i sztukach plastycznych obraz plastyczny lub słowny przedstawiający pojęcie, ideę, myśl lub wydarzenie, przy pomocy obrazu o charakterze przenośnym lub symbolicznym, np. poprzez personifikację. Odczytanie alegorii umożliwiają m.in. atrybuty lub emblematy o konkretnym znaczeniu, dlatego, w przeciwieństwie do symbolu, przesłanie alegorii jest zazwyczaj jednoznaczne.

Alegorią posługiwano się już w starożytności, często stosowano ją w średniowieczu, lecz rozpowszechniła się w okresie renesansu, a zwłaszcza baroku. W XVI i XVII w. publikowano specjalne wydawnictwa, zawierające ilustracje, opis i komentarze poszczególnych przedstawień alegorycznych (m.in. Cesarego Ripa Ikonologia pierwsze wydanie w 1593 roku.).

W literaturze |

Alegoria jest składnikiem świata przedstawionego utworu (np. jako motyw, postać, fabuła), który poza wyrażonym wprost znaczeniem, przekazuje również treść ogólniejszą, nieraz bardziej abstrakcyjną.

Szczególnie często sięgano po nią w literaturze dydaktycznej i moralizatorskiej (w średniowieczu w moralitecie, poematach romansowo-moralizatorskich), dziełach przedstawiających idee polityczne lub historiozoficzne, przypowieściach, a zwłaszcza bajkach.

Bibliografia |

• Aleksandra Okopień-Sławińska, hasło: alegoria Podręczny słownik terminów literackich, pod red. Janusza Sławińskiego, Warszawa, "Open", 1996, s.12.


• Hasło: alegoria [w:] Słownik terminologiczny sztuk pięknych, pod red. Stefana Kozakiewicza, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969, s.15.

Zobacz też |

Zobacz hasło alegoria w Wikisłowniku

• alegoreza


• metafora


• symbolika