Cfrtjryk

Zobacz też: inne znaczenia nazwy „Rybnik”.

Rybnik
— miasto na prawach powiatu —
Rybnicki rynek
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Aglomeracja	rybnicka
Data założenia	XII wiek
Prawa miejskie	1327
Prezydent	Piotr Kuczera
Powierzchnia	148,36 km²
Wysokość	210-308 m n.p.m.
Populacja (31.12.2017) • liczba ludności • gęstość	139 129[1] 937,8 os./km²
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	od 44-200 do 44-292
Tablice rejestracyjne	SR
Położenie na mapie województwa śląskiego Rybnik
Położenie na mapie Polski Rybnik
50°05′55″N 18°32′42″E/50,098611 18,545000
TERC (TERYT)	2473011
SIMC	0942765
Hasło promocyjne: Rybnik. Miasto z ikrą.
Urząd miejski ul. Chrobrego 2 44-200 Rybnik
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w szpitalu przy Gliwickiej w Rybniku

Rybnik – miasto na prawach powiatu, położone w południowej Polsce, w województwie śląskim. Największy ośrodek centralny aglomeracji rybnickiej i Rybnickiego Okręgu Węglowego. Historycznie leży na Górnym Śląsku.

Rybnik składa się z 27 dzielnic zamieszkiwanych przez 139 129 mieszkańców (stan na 31.12.2017 r.) oraz jest siedzibą powiatu rybnickiego ziemskiego. Zajmuje 16. miejsce na liście największych miast Polski według powierzchni i 25. miejsce na liście największych miast Polski według ludności. Jest również na 8 miejscu pod względem liczby ludności w województwie śląskim.

Nazwa |

Rybnik wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie^[2].

Nazwa miasta nawiązuje do okresu przedindustrialnego kiedy mieszkańcy Rybnika utrzymywali się głównie z rybactwa, a w miejscu dzisiejszego rynku znajdował się spory staw hodowlany Rybnik^[3][4]. Nazwa wywodzi się od polskiej^[5] nazwy oznaczającej staw przeznaczony do hodowli ryb. Po śląsku oraz w języku czeskim słowo rybnik także oznacza staw rybny (podobnie jak w języku ogólnopolskim np. karmnik, paśnik).

W języku staropolskim to tradycyjne określenie było powszechnie używane do XVII wieku zanim zostało wyparte przez słownictwo fachowe. Staropolska nazwa stawów hodowlanych zanotowana jest w dziele „Księgi o gospodarstwie” wydanym w Krakowie w 1571 przez Piotra Krescencjusza, który podaje ich nazwę oraz przeznaczenie: „Sadzawice i rybniki ku chowaniu ryb rozmaitych”. W swoim dziele Roczne dzieje kościelne wydane w Krakowie w 1603 roku Piotr Skarga notuje „Ryby chowają się pod strażą w zamknionych rybnikach”^[6].

Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Rybnik podając jej znaczenie Stadt an den Fischteichen, czyli po polsku Miasto nad stawami rybnymi^[3].

Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w łacińskim dokumencie papieża Grzegorza IX wystawionym 26 maja 1230 roku w obecnie używanej polskiej formie Rybnik we fragmencie in Kozle castellaturam de Racziborz circa Rybnik^[7]. W łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis spisanej w latach 1295-1305 wymienione są wsie założone na prawie polskim iure polonico, obecne dzielnice Rybnika, które zostały wchłonięte przez miasto w procesach urbanizacyjnych jak Gotartowice we fragmencie Gothartovitz decima solvitur more polonico, Boguszowice we fragmencie Bogussovitz solvit decimam more polonico, Chwałowice we fragmencie Chwalowitz solvitur decima more polonico oraz Kłokocin jako Clocochina we fragmencie Clocochina decima more polonico^[8][9].

Historyczne dokumenty zanotowały jako osobne miejscowości również inne obecne dzielnice miasta: w 1228 Niedobczyce jako Nedobcici, w 1531 Ochojec – Ochotzetz, w 1228 Chwałowice jako Falevich i w 1305 Quelowicz, w 1532 Popielów jako Popelaw, w 1614 Orzepowice Ożepowice^[10].

W 1750 roku nazwa Rybnik wymieniona jest w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska^[11].

Nazwę Rybnik w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[12]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880-1902 notuje nazwę miasta pod nazwą Rybnik podając również zapis z łacińskiego dokumentu z roku 1223 Ribnich^[13].

Położenie |

Panorama Rybnika i okolic z góry Grzybówka

Rybnik położony jest na Płaskowyżu Rybnickim będącym częścią Wyżyny Śląskiej, na terenie Górnego Śląska. Najwyższym wzniesieniem jest Góra Grzybówka 291 m n.p.m. Przez miasto przepływają rzeki Ruda i Nacyna oraz kilka potoków. Pod względem geologicznym Rybnik położony jest w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym obejmującym cały Rybnicki Okręg Węglowy oraz Górnośląski Okręg Przemysłowy. Miasto graniczy z następującymi powiatami: rybnickim, raciborskim, wodzisławskim, gliwickim, Żory.

Podział administracyjny |

Rzeka Ruda w dzielnicy Stodoły

Miasto Rybnik podzielone jest na 27 dzielnic. Stanowią one pomocniczy szczebel samorządu miejskiego.

Warunki naturalne |

Klimat |

Klimat Rybnika jest łagodny, wpływają na to bliskie sąsiedztwo rzeki Odry, kompleksy leśne w Parku Krajobrazowym Rud Wielkich, a przede wszystkim bliskie sąsiedztwo Bramy Morawskiej. Średnia temperatura roczna kształtuje się w granicach +7 °C do + 8 °C. Najcieplej jest w lipcu, najzimniejszym zaś miesiącem jest styczeń. Opady kształtują się w granicach 600-900 mm rocznie. Miasto leży w strefie wiatrów słabych i bardzo słabych. Średnia roczna prędkość wiatru – 2,2 m/s^[14].

Zanieczyszczenie środowiska |

Rybnik znajduje się w czołówce rankingu polskich miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem^[15]. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia w 2016 roku Rybnik został sklasyfikowany jako czwarte najbardziej zanieczyszczone miasto Unii Europejskiej^[16]

Historia |

Początki |

Dokładne początki Rybnika nie są znane. Pierwsze ślady pobytu człowieka na terenie obecnego miasta datuje się na ok. osiem tysięcy lat przed naszą erą. Znalezione przedmioty przemawiają za tezą, że w czasach panowania Rzymu prowadzona była wymiana handlowa z plemionami Celtów^[17].

Według Żywota św. Metodego tereny dzisiejszej południowej Polski (w tym także Rybnik) przyjęły chrzest z Wielkich Moraw (przypuszczalnie przed 906, gdyż w tymże roku państwo Wielkomorawskie przestało istnieć). W wydanym w 1922 Krótkim zarysie historii miasta Rybnika przy okazji opisu kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny znajdującym się na Górze Cerkwickiej czytamy: (...) zbudowany prawdopodobnie (...) na miejscu pogańskiej kontyny, zamienionej podług tradycji na świątynię chrześcijańską przez pierwszego w tych stronach misjonarza Osława, ucznia św. Metodego. Z tych i innych informacji^[jakich?] możemy określić prawdopodobny czas chrztu Rybnika na ok. 900 r.^{[potrzebny przypis]}

Średniowiecze |

Rybnik jako Rybnick na mapie Wacława Grodzieckiego z 1592 roku.

Pieczęć miasta Rybnika z 1669 roku

W średniowieczu, prawdopodobnie na przełomie IX i X wieku, w dolinie Nacyny powstała osada rybacka, która dała początek późniejszemu miastu^{[potrzebny przypis]}. W okolicach pełno było stawów rybnych, od których miasto wzięło swoją nazwę. Osada ta leżała na ważnym szlaku handlowym prowadzącym z Krakowa przez Oświęcim do Raciborza. Tak jak inne okoliczne miejscowości, wchodziła w skład piastowskiego księstwa raciborskiego.

W 1202 roku księżna Ludmiła, żona Mieszka Plątonogiego, sprowadziła tutaj zakon norbertanek, który przeniesiony został 26 lat później do Czarnowąsów pod Opolem^[18].

Już w 1180 roku wrocławski biskup Żyrosław II konsekrował w Rybniku kościół farny pw. Najświętszej Marii Panny. Drugą świątynią był przyklasztorny kościół Zbawiciela. Rozwój osady zahamował najazd wojsko tatarsko-mongolskich które spustoszyły Rybnik w 1241 roku w drodze pod Legnicę.

Dawna osada przeistoczyła się w miasto pomiędzy rokiem 1288 a 1308, gdy została lokowana na prawie niemieckim (magdeburskim)^[19]. Rok 1308 jest datą bardzo istotną dla Rybnika, ponieważ właśnie wtedy po raz pierwszy pojawia się on w źródłach pisanych jako civitas (miasto)^[20].

Do 1336 r. (później także w latach 1521-1532) był pod władaniem Śląskich Piastów. Z tamtego okresu zachował się w centrum miasta średniowieczny zamek piastowski. W tym czasie Rybnik był już znaczną osadą, chociaż wskutek wojen zmniejszyła się rola gospodarki rybnej, gdyż stawy ulegały zniszczeniu i zaniedbaniu. Posiadał zabudowę drewnianą. Budynkami użyteczności publicznej poza dwoma kościołami i zamkiem były karczmy, z których Świerklaniec przynosił stosunkowo największe zyski. Na obecnym Placu Wolności, mieścił się wówczas plac handlowy spełniający rolę rynku^[21].

W 1327 roku gdy książę raciborski Leszek, wraz z innymi książętami śląskimi, złożył hold lenny Królowi Czech, Rybnik wraz z całym księstwem znalazł się w granicach Królestwa Czech. Po bezpotomnej śmierci Leszka raciborskiego w 1336 r., król czeski przekazał jego dobra księciu opawskiemu Mikołajowi II, który zapoczątkował istnienie księstwa opawsko-raciborskiego. Od tego momentu aż do 1521 roku, Rybnikiem tak jak całym regionem, rządzili czescy Przemyślidzi.

Podczas wojny polsko-czeskiej w 1345 roku Rybnik został puszczony z dymem przez wojska Kazimierza Wielkiego^[22][23].

Za panowania Jana II Żelaznego Królestwem Czech wstrząsnęły wojny husyckie, co odczuł na sobie także Rybnik. Gdy w 1421 roku książę uwięził przejeżdżające przez jego terytorium poselstwo powstańców husyckich, pragnące zaproponować królowi Polski Władysławowi Jagielle tron czeski, spotkał się z odwetem ze strony husytów, którzy najechali jego księstwo, niszcząc Rybnik. Od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów, Rybnik, tak jak reszta Śląska, znalazł się w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

W tym czasie Rybnik zyskał prawo do jarmarków, czyli tzw. przywilej targowy. Zachowany dokument z 17 czerwca 1538 r. wystawiony przez Ferdynanda I Habsburga we Wrocławiu, zezwala”...burmistrzowi, rajcom miejskim i całej rybnickiej gminie na urządzanie jarmarku raz w roku i to od święta Jana Chrzciciela na przeciąg ośmiu dni, jak też na odbywanie targów i to w środę każdego tygodnia”. Targowisko stanowił plac rybnickiego Rynku, który stanowił centralną część miasta. Rynek był głównie miejscem handlu, lecz odbywały się tam także przedstawienia, zebrania czy egzekucje.

Gdy w 1532 roku bezpotomnie zmarł Jan II Dobry, który był ostatnim przedstawicielem opolsko-raciborskiej linii Piastów, Habsburgowie przekazali księstwo opolsko-raciborskie Jerzemu Hohenzollernowi. W tym samym roku miasto stało się stolicą Rybnickiego Państwa Stanowego, obejmującego swym zasięgiem także kilkanaście okolicznych wsi^[24]. W 1607 roku Rybnik stał się miastem prywatnym, przechodząc na własność wpierw czeskiego rodu Lobkowiców, a od 1682 r. polskiego rodu Węgierskich.

Rybnik w Prusach |

 Osobny artykuł: Wojny śląskie.

Mapa powiatu rybnickiego z początku XX w.

W wyniku I wojny śląskiej (1740-1742) toczonej między Austrią a Prusami, niemal cały Śląsk (bez Śląska Cieszyńskiego i Śląska Opawskiego) został przyłączony do Królestwa Prus. Natychmiast wprowadzono także nowy podział administracyjny w wyniku którego w 1742 roku powstał powiat pszczyński do którego należał Rybnik. Mimo zmiany przynależności monarchicznej, miasto nadal funkcjonowało w ramach należącego do Węgierskich Rybnickiego Państwa Stanowego. W 1788 roku Antoni Węgierski sprzedał je królowi pruskiemu, Wilhelmowi Fryderykowi II, uzyskując statut wolnego miasta królewskiego (immediatowego)^[19], co wpłynęło na poprawę życia rybniczan, m.in. zniesiono poddaństwo oraz zaczęto przebudowę miasta – drewniane budynki zastąpione zostały murowanymi. Już w rok po zakupie stary zamek piastowski przekształcono w ośrodek dla inwalidów wojennych. W latach 1796-1801 wzniesiono kościół Matki Bożej Bolesnej, który stał się główną świątynią miasta.

W 1818 roku Rybnik został siedzibą powiatu rybnickiego, który powstał z części dawnych powiatów raciborskiego, gliwickiego i pszczyńskiego. Rozwój przemysłu (przede wszystkim górnictwo i browarnictwo) oraz doprowadzenie do Rybnika linii kolejowych (1856) przyczyniło się do wzrostu liczby mieszkańców miasta. W 1871 po zjednoczeniu Niemiec przez kanclerza Ottona von Bismarcka miasto wraz z całymi Prusami stało się częścią Cesarstwa Niemieckiego.

W połowie XIX wieku powiat rybnicki zamieszkiwała w większości ludność mówiąca po polsku. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje, że w 1861 roku w mieście Rybnik mieszkało 3169 mieszkańców. W momencie wydania publikacji w Rybniku większość posługiwała się językiem niemieckim – 1841 osób w 355 rodzinach, a językiem polskim 1329 osób w 255 rodzinach. Spis notuje również, że niemiecki używany w mieście miał polskie naleciałości, a zdarzały się nawet osoby, które wcale nie znały niemieckiego^[25].

Po zakończeniu I wojny światowej Rybnik był ważnym miejscem, jednym z głównych ośrodków, w których planowano powstania śląskie^{[potrzebny przypis]}. Działało tu wiele polskich organizacji m.in. już od 1898 roku Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” na Śląsku, którym kierował Florian Piecha, Uniwersytet Ludowy, Związek Towarzystw Polek, Bank Ludowy, Towarzystwo Śpiewu „Seraf”, Polski Czerwony Krzyż, Towarzystwo Czytelni Ludowych.

17 kwietnia 1919 r. landrat Rybnika donosi: "W powiecie rybnickim robotnicy prawie zupełnie opanowani przez idee komunistyczne. Nastroje wśród robotników (…) mógłbym określić jako zapalnie burzliwe i niewiele trzeba, aby doprowadzić to podniecenie do wybuchu w duchu bolszewickim. W każdym razie przywódcy socjalistyczni, a zwłaszcza przywódcy związkowi, stracili wszelki wpływ na olbrzymia masę robotników."^[26]

Powstania śląskie |

W początku 1919 roku w oparciu o istniejącą od 1918 roku Obronę Górnego Śląska powstała w mieście rybnicka komórka Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, która otrzymała uzbrojenie od 7 Dywizji Piechoty dowodzonej przez Franciszka Latinika i stacjonującej wówczas na Śląsku Cieszyńskim^[27]. Podczas I powstania śląskiego, w nocy z 17 na 18 sierpnia 1919 r. powstańcy spod Rybnika (z Boguszowic, Chwałowic i Gotartowic) pod dowództwem Wincentego Motyki rozbili placówkę niemieckiego Grenzschutzu w dworze w Gotartowicach^[28]. Oddziały te wspomagali ochotnicy z Ligoty Rybnickiej pod dowództwem A. Szymury, którzy rozbroili idący z pomocą jeden z oddziałów wchodzących w skład Freikorpsu Hasse. Podczas II powstania śląskiego w mieście stacjonowały oddziały alianckie, dlatego powstańcy tylko blokowali miasto.

W tej sytuacji 20 marca 1921 odbył się Plebiscyt na Górnym Śląsku. W Rybniku zdecydowana większość (71% albo 4714) głosowała za Niemcami, natomiast w powiecie Rybnik 65%, albo 52347 głosów ważnych oddano za przyłączeniem do Polski i 27919 (35%) za pozostaniem w Niemczech^[29].

W czasie III powstania śląskiego, o świcie 3 maja 1921 roku 7. kompania Józefa Ochojskiego z 2 baonu pułku rybnickiego nagłym atakiem zdobyła dworzec, pocztę, sąd i drukarnię. O zdobycie szpitala psychiatrycznego ciężkie walki prowadził 2 baon Józefa Płaczki. W tym czasie dwa baony z pułku żorskiego Antoniego Haberki zdobyły Paruszowiec-Piaski. Polegli w czasie walk powstańcy spoczywają na cmentarzu w Rybniku.

II Rzeczpospolita (1922-1939) |

Po oficjalnym włączeniu miasta do Polski w dniu 4 lipca 1922 roku, dzięki dobremu położeniu miasto nadal mogło się rozwijać, wzrastała liczba mieszkańców, a w mieście mieściło się starostwo powiatowe. W latach międzywojennych wybudowano nowy gmach Urzędu Miasta, szkoły, nowe drogi, zakładano skwery i odnowiono rynek. Miasto wygrało ogólnopolski konkurs na ukwiecone miasto i otrzymał miano „miasta kwiatów i ogrodów”. Powstały liczne spółdzielnie spożywców, elektryfikacyjne i budowlane. W mieście w okresie międzywojennym stacjonował batalion 75 Pułku Piechoty, którego dowódcami byli m.in. Leopold Okulicki oraz Stanisław Sosabowski^[30][31][32].

II wojna światowa |

Nowa Synagoga (zburzona w 1940 r.)

Dalszy rozwój miasta przerwał wybuch II wojny światowej. Już pierwszego dnia wojny Rybnik i cały powiat rybnicki znalazły się we władzy okupanta, co spowodowane było wysuniętym względem Trzeciej Rzeszy położeniem miasta i powiatu^[33]. Przez kilka godzin rannych Rybnika broniły kompanie kapitana Kotucza i Ogrodowskiego dysponujące karabinami maszynowymi, jednak do południa obrońcy zostali wzięci do niewoli. Wkraczające do miasta oddziały Wehrmachtu spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem ludności^[34].

Na mocy zarządzeń z 11 grudnia 1939 oraz 27 marca 1940 rybnickie kopalnie węgla przejął jeden z największych koncernów państwowych Rzeszy, tj. Reichswerke A.G. für Berg und Hüttenbetriebe Hermann Göring. Dla administrowania zakładami górnośląskimi powołano jego filię w Katowicach pod nazwą Górnośląski Zarząd Kopalń Zakładów Rzeszy „Herman Göring” (Bergwerksverwaltung G.m.b.H der Reichchswerke „Herman Göring”). Koncern dysponował 20 kopalniami, zaszeregowanymi w pięciu grupach. Siedzibą jednej z nich został Rybnik^[35].

W latach II wojny światowej w powiecie rybnickim działały tajne organizacje niepodległościowe: Śląska Chorągiew Harcerstwa Polskiego, Organizacja Orła Białego, Polska Organizacja Powstańcza, Polska Tajna Organizacja Powstańcza, Tajna Organizacja Niepodległościowa oraz największa z nich – Służba Zwycięstwu Polski (SZP). Na bazie SZP powołano w 1940 Związek Walki Zbrojnej, który w lutym 1942 przemianowano na Armię Krajową^[36].

W Rybniku powstał Inspektorat Armii Krajowej, podzielony na obwody: Rybnik, Pszczyna, Wodzisław Śląski i obwód zewnętrzny raciborsko-kozielski. Od marca 1942 inspektoratowi w Rybniku został podporządkowany podinspektorat w Cieszynie z obwodami: Cieszyn, Jabłonków i Karwina. W inspektoracie zajmowano się działalnością wywiadowczą, działalnością dywersyjno-sabotażową, kolportowaniem tajnych pism, tj. „Zew Wolności”, „Nad Odrą czuwa straż”. Partyzantkę w Inspektoracie w głównej mierze tworzyły osoby, którym okupant zagrażał: powstańcy śląscy, dezerterzy z armii niemieckiej, uciekinierzy z obozów jenieckich, robót przymusowych, więzień i obozów koncentracyjnych. W roku 1942 Niemcy utworzyli w Rybniku jeden z obozów przeznaczonych dla Polaków na Śląsku tzw. Polenlager 97^[37].

Dzięki siatce wywiadowczej Inspektoratu o kryptonimie „August” uzyskiwano informacje na temat działalności wojskowej oraz cywilnej okupanta. W obwodzie raciborsko-kozielskim dokonano rozpoznania obrony przeciwlotniczej i produkcji zakładów. Informacje te zostały przekazane aliantom. Siatka działała od marca 1942. W styczniu 1943 została rozbita – hitlerowcy aresztowali 97 osób. Rybnicki Inspektorat Armii Krajowej działał, aż do kwietnia 1945, kiedy zakończono działania wojenne na terenach Śląska.

Armia Czerwona zajęła Rybnik 26 marca 1945 r. Zniszczone było 25% zabudowy miasta^{[potrzebny przypis]}.

Lata powojenne |

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 3

Miasto zostało zajęte przez wojska radzieckie 26 marca 1945. Częściowo zniszczone miasto powoli zaczęto odbudowywać. Koncentrowano się przede wszystkim nad rozwojem przemysłu węglowego, co w niedługim czasie spowodowało powstanie Rybnickiego Okręgu Węglowego (ROW). Rozwinęło się także szkolnictwo, kultura i sport.

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Rybniku obóz pracy nr 75, który działał przy Rybnickiej Fabryce Maszyn oraz obóz pracy nr 41 przy KWK Ignacy. Obozy podlegały Centralnemu Zarządowi Przemysłu Węglowego^[38].

W latach 70. XX w. Rybnik powiększył swe terytorium, ponieważ włączonych zostało do niego kilka podrybnickich wiosek i miasteczek. W tym okresie w dzielnicy Rybnicka Kuźnia zostaje otwarta Elektrownia Rybnik, obecnie jedna z największych elektrowni na Górnym Śląsku. Poza przemysłem rozwijała się oświata, kultura, sport i rekreacja. Powstawały nowe osiedla mieszkaniowe m.in. największe w Rybniku: osiedle Nowiny. Gruntownie zrekonstruowano szkolnictwo.

Zabytki i atrakcje turystyczne |

 Osobne artykuły: zabytki Rybnika i Rynek w Rybniku.

Bazylika św. Antoniego

Budynek Starostwa Powiatowego w Rybniku

Sąd rejonowy dawny Zamek piastowski

Kościół Matki Boskiej Bolesnej tzw. „Stary Kościół”

Figura św. Jana Nepomucena

Zabytki architektury skupione są głównie w śródmieściu. Do najważniejszych należą:

• 
  Bazylika św. Antoniego, świątynia neogotycka, zbudowana według projektu Ludwika Schneidera w latach 1903-1906.


• Budynek dawnego Starostwa w Rybniku z 1887 r.


• Neoklasycystyczny budynek nowego ratusza, wzniesiony w 1928 r.


• Klasycystyczny dawny ratusz miejski z wieżą zegarową z 1822 r., obecnie mieszczący muzeum miejskie oraz Urząd Stanu Cywilnego


• 
  Kościół akademicki Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – najstarszy kościół w mieście, pochodzący z połowy XV wieku.


• 
  Kościół ewangelicko-augsburski zbudowany w 1791 r., odnowiony po pożarze 1875 r.


• 
  Zamek piastowski, wzniesiony na początku XIII w., całkowicie przebudowany w XVIII w. według projektu Franciszka Ilgnera


• 
  Zespół Szpitalny św. Juliusza, wraz z kaplicą szpitalną pw. św. Juliusza założony przez doktora Juliusza Rogera.


• 
  Kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej, wewnątrz skrzydła późnogotyckiego tryptyku z kościoła WNMP. Gotyckie prezbiterium. Zbudowany według projektu Franciszka Ilgnera w latach 1798-1801


• 
  Wieża ciśnień przy skrzyżowaniu ulic Gliwickiej i Kotucza


• Figura św. Jana Nepomucena – rzeźba późnobarokowa, wolno stojąca

W pozostałych dzielnicach można wyróżnić:

• Drewniany kościół św. Katarzyny z 1534 r. w dzielnicy Wielopole
  


• Drewniany kościół św. Wawrzyńca, zbudowany w 1717 r. w dzielnicy Ligocka Kuźnia
  


• Późnobarokowy murowany dwór zbudowany w 1736 r.


• 
  Zabytkowa Kopalnia „Ignacy” w Rybniku Niewiadomiu
  


• 
  Familoki, głównie w dzielnicy Chwałowice

Pełna lista zabytków:

 Osobna strona: Wikipedia:Wiki Lubi Zabytki/śląskie/Rybnik.

Nieistniejące obiekty historyczne:

• 
  Nowa Synagoga z XIX w., zburzona w 1940 r.


• 
  Stara Synagoga – drewniana bożnica z XIX w.

Oprócz zabytków miasto posiada także liczne atrakcje turystyczne, takie jak:

• Sanktuarium św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Rybniku Chwałowicach
  


• 
  Jezioro Rybnickie, przy którym znajduje się ośrodek wypoczynkowy oraz kilka klubów żeglarskich.


• Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich


• 
  Kalwaria Golejowska ciągnąca się wzdłuż najwyższego wzniesienia Rybnika – Góry Grzybówki


• Zespół Szkół Wyższych w Rybniku, powstał na bazie zabudowań dawnego szpitala. Architektura tego miejsca połączenie zabytków z nowoczesnymi elementami.


• Wieża widokowa na terenie zabytkowej kopalni Ignacy


• Modernistyczny Zespół Szkół Urszulańskich z 1923 r.

Demografia |

 Osobny artykuł: Ludność Rybnika.

Rozwój demograficzny |

Rozwój demograficzny Rybnika ściśle związany jest z wcielaniem okolicznych miasteczek i wsi. Największy skok ludności miał miejsce w latach siedemdziesiątych, gdy po wcieleniu m.in. sąsiednich miast Boguszowice, Chwałowice i Niedobczyce liczba ludności potroiła się. W latach 80. tempo wzrostu ludności spadło, w latach 90. nastąpiła zaś stagnacja, a następnie powolny spadek liczby mieszkańców, tendencja spadkowa jest jednak wyraźnie niższa niż w pozostałych miastach Polski i Europy. W 2006 przyrost naturalny był dodatni i wynosił 1,3%^{[potrzebny przypis]}. W latach 2008–2009 nastąpił niewielki wzrost liczby ludności Rybnika, który tymczasowo przerwał trwający od 1997 r. trend spadkowy.

• Wykres liczby ludności Rybnika na przestrzeni ostatnich 75 lat

Największą populację Rybnik odnotował w 1997 r. – według danych GUS 144 943 mieszkańców^[39].

Struktura wiekowa i zawodowa |

Miasto zamieszkuje niemal 141 tys. mieszkańców. W Rybniku przeważa ludność w wieku produkcyjnym (65%), następnie ludność wieku przedprodukcyjnym (18%). Najmniejszy udział (17%) ma ludność w wieku poprodukcyjnym. Struktura społeczeństwa Rybnika jest zbliżona do struktury występującej w całym województwie^[40]. Stopa bezrobocia w grudniu 2013 wynosiła 8,3%, co oznacza, że bez pracy jest 4,8 tys. mieszkańców Rybnika. Wśród powiatów grodzkich w woj. śląskim niższe od Rybnika bezrobocie mają tylko Katowice (5,4%), Bielsko-Biała (6,4%), Tychy (6,8%) i Gliwice (7,5%)^[41].

Przyroda |

Zalew Gzel, jeden z trzech zalewów Zbiornika Rybnickiego

Zalew Pniowiec, jeden z trzech zalewów Zbiornika Rybnickiego

Księżok – staw

Zieleniec przy Teatrze Ziemi Rybnickiej (z kaskadami wodnymi)

Na terenie miasta znajduje się 6 obszarów zielonych mających status parków oraz kilkadziesiąt obszarów o statusie zieleńców i skwerów. Na obrzeżach miasta od strony północnej znajduje się Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich, w którym m.in. do dziś przetrwał kształtowany przez wieki układ przestrzenny oraz zachowała się naturalna i kształtowana ręką ludzką sieć wodna. W Rybniku znajduje się 15^{[potrzebny przypis]} okazów drzew uznanych za pomniki przyrody. Do rybnickich osobliwości przyrodniczych zaliczyć należy także występujące tu unikalne paprocie wodne m.in. salwinia pływająca czy marsylia czterolistna. Do parków Rybnika należą: Park im. św. Jana Sarkandra, Park Kozie Góry, Park Osiedlowy. Do skwerów i zieleńców należą: Skwer z fontanną (obecnie w modernizacji), Zieleniec przy Teatrze Ziemi Rybnickiej, Zieleniec Polskiej Organizacji Wojskowej, Zieleniec przy ul. Wieniawskiego, Zieleniec przy Zamku.

Parki miejskie |

• 
  Park im. św. Jana Sarkandra – Śródmieście
  


• 
  Park Kozie Góry – Meksyk
  


• Park Górnika – Chwałowice
  


• Park Osiedlowy – Boguszowice Osiedle
  


• Park im. H. Czempiela – Niedobczyce
  


• Park Na Górce- Śródmieście

Pomniki przyrody |

 Osobny artykuł: Pomniki przyrody w Rybniku.

• Jesion wyniosły – ul. Hallera


• Wierzba krucha – ul. Hallera


• Dwie lipy drobnolistne – przy ul. Arki Bożka


• Lipa szerokolistna – przy ul. Gminnej


• Lipa szerokolistna – przy ul. Gminnej


• Głaz narzutowy przy KWK Chwałowice

Lasy |

Gospodarka |

Elektrownia Rybnik

C.H-R Focus Mall

Na terenie miasta jest około 13 tys. zarejestrowanych podmiotów gospodarczych^{[potrzebny przypis]}. Swoje fabryki posiadają tu m.in. Purmo, Tenneco Automotive. Na terenie miasta działa 24-hektarowa Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna (cała strefa przemysłowa ma 54 hektary) oraz Rybnicka Strefa Aktywności Gospodarczej.

Roczny dochód budżetu miasta w przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2005 wyniósł 2 805,42 zł^{[42][potrzebny przypis]}

Górnictwo i energetyka |

W mieście działają dwie kopalnie węgla kamiennego wchodzące w skład Polskiej Grupy Górniczej: KWK Chwałowice i KWK Jankowice. Po zmianach własnościowych wysoką pozycję na rynku producentów maszyn i urządzeń górniczych odzyskała Rybnicka Fabryka Maszyn RYFAMA S.A. W ostatnich latach wiele fabryk i hut zostało zamkniętych m.in. Huta Silesia, tereny po tych zakładach przekształcają się zazwyczaj na sklepy wielkopowierzchniowe i galerie handlowo-rozrywkowe. Na obrzeżach miasta działa także elektrownia cieplna o mocy ponad 1700 MW.

Handel |

W mieście działają dwie galerie handlowo-rozrywkowe Rybnik Plaza oraz Focus Mall, 6 sklepów wielkopowierzchniowych oraz kilkanaście supermarketów i dyskontów.

Transport |

Widok na Plac Wolności z Focus Mall

Rybnik nie posiada bezpośrednich połączeń PKS z wszystkimi regionami kraju. Część z nich obsługuje PKS Pszczyna. Miasto położone jest u zbiegu dwóch głównych szlaków komunikacyjnych.

Transport drogowy |

Drogi w Rybniku rozchodzą się promieniście począwszy od centrum miasta. W godzinach szczytu często tworzą się korki – rano na ulicy Mikołowskiej (droga do Kamienia i Czerwionki-Leszczyn) oraz na ulicy Gliwickiej (droga do Ochojca i Gliwic). W czasie popołudniowego szczytu zakorkowane są natomiast drogi Żorska i Gliwicka, a w szczególności Rondo i ulica Mikołowska. Władze miasta znając te problemy planują budowy nowych dróg, na razie do Kamienia i Czerwionki-Leszczyn. W najbliższych latach ruszy budowa drogi równoległej do ulic Wiosny Ludów i Mikołowskiej. Większość ruchu tranzytowego odbywa się głównymi ulicami miasta. Cała obwodnica Rybnika powstała w 2013. Przez Rybnik przebiegają następujące drogi krajowe i wojewódzkie:

• 
  Autostrada A1 (Gdańsk – Rybnik – Gorzyczki)


• 
  Droga krajowa nr 78 (Chałupki – Wodzisław Śląski – Rybnik – Gliwice – Zawiercie – Chmielnik)


• 
  Droga wojewódzka nr 920 (Rudy – Rybnik)


• 
  Droga wojewódzka nr 925 (Rybnik – Orzesze – Ruda Śląska – Bytom)


• 
  Droga wojewódzka nr 929 (Rybnik – Świerklany)


• 
  Droga wojewódzka nr 935 (Racibórz – Rydułtowy – Rybnik – Żory – Pszczyna)

Ronda |

Miasto Rybnik posiada obecnie 42 ronda, a kolejne jest w budowie. Część rond uzyskała miana miast partnerskich, wykorzystano również nazwy zwyczajowo przyjęte przez mieszkańców.

Rondo Gliwickie

Rondo Wileńskie

Rondo Zebrzydowickie

Rondo Św. Józefa

Planowane drogi |

• Droga Regionalna Racibórz – Pszczyna

Transport kolejowy |

Dworzec kolejowy w Rybniku

Historia kolei żelaznych sięga w Rybniku połowy XIX wieku. W październiku 1856 otwarto 27,4 km jednotorową linię kolejową Rybnik – Rydułtowy – Sumina – Nędza. W 1882 wybudowano linię kolejową do Wodzisławia Śląskiego^[43]. Trzydzieści lat później, 16 lipca 1912, zakończono budowę i uruchomiono ośmiokilometrowy dwutorowy odcinek Leszczyny – Rybnik^[44]. W marcu 1913 otwarto krótką 12,6 km dwutorową linię kolejową Rybnik – Sumina. W styczniu 1939 oddano do eksploatacji 35,7 km jednotorową linię kolejową Pszczyna – Rybnik.

Pierwszy pociąg elektryczny przyjechał do Rybnika 1 grudnia 1970 roku w ramach uroczystości zakończenia elektryfikacji linii Kędzierzyn-Koźle – Rybnik. Przez następne lata kontynuowano proces modernizacji kolei w regionie rybnickim. Zelektryfikowano wszystkie linie użytkowane w ruchu pasażerskim, a ostatni odcinek Rybnik Towarowy – Sumina oddano 22.05.1989.

Ważną rolę odgrywa tu ruch towarowy, który polega głównie na wywozie węgla kamiennego z kopalń w Rybnickim Okręgu Węglowym, obsłudze Elektrowni Rybnik i innych zakładów. W ruchu pasażerskim główne znaczenie dla Rybnika ma regionalne połączenie z Katowicami, a także połączenia dalekobieżne z Wrocławiem, Warszawą oraz (sezonowo) Kołobrzegiem, Świnoujściem i Gdynią.

W Rybniku znajduje się 8 czynnych stacji i przystanków kolejowych: Rybnik (Śródmieście), Rybnik Niedobczyce, Rybnik Niewiadom, Rybnik Paruszowiec, Rybnik Towarowy, Rybnik Rymer, Rybnik Piaski, Rybnik Gotartowice.

Zbiorowy transport miejski |

 Osobny artykuł: Komunikacja miejska w Rybniku.

Dworzec Komunikacji Miejskiej

Transport lotniczy |

W Rybniku znajduje się jedno lotnisko – Rybnik-Gotartowice. Obecnie służy jako lotnisko sportowe. Najbliższy międzynarodowy port lotniczy znajduje się w Ostrawie, zaś najbliższe na terenie Polski znajdują się w Pyrzowicach i Balicach.

Oświata |

Zespół Szkół im. Powstańców Śląskich

Zespół Szkół Wyższych

Szkoły:

• 38 publicznych przedszkoli


• 25 publicznych szkół podstawowych


• 14 publicznych gimnazjów


• 6 publicznych liceów ogólnokształcących


• 4 publiczne zespoły szkolno-przedszkolne


• oraz inne szkoły (m.in. Zespół Szkół Urszulańskich)

Uczelnie:

• 
  Centrum Kształcenia Inżynierów (pozawydziałowa jednostka Politechniki Śląskiej)


• 
  Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach (filia)


• Kolegium Języków Obcych

W Rybniku znajduje się kampus, z którego korzysta ponad 5000 studentów.

Turystyka |

Zalew Rybnicki

Pomnik św. Jana Nepomucena na rybnickim rynku

Pomnik Jana Pawła II

Do obszarów turystycznych w Rybniku głównie należą: Zalew Rybnicki, Stare Miasto, Aeroklub ROW oraz liczne parki i lasy. W Rybniku znajduje się 7 hoteli, 3 domy gościnne oraz ośrodek wypoczynkowy. Na terenie Rybnika i okolic znajdują się również szlaki turystyczne.

Baza noclegowa

Szlaki turystyczne

Szlak Stulecia Turystyki (25,5 km)

• Trasa: Rybnik – Tarnowskie Góry; odcinek Rybnik – Nieborowice
  

Szlak Początków Hutnictwa ROW (22 km)

• Trasa: Rybnik – Szczejkowice – Żory
  

Szlak Morza Rybnickiego (22,5 km)

• Trasa: Rybnik – Stodoły – Kamień
  

Szlak im. Kapitana Kotucza (77 km)

• Trasa: Rybnik – Pilchowice – Toszek – Lubliniec
  

Szlak Historii Górnictwa Górnośląskiego (25,5 km)

• Trasa: Rybnik – Stanowice – Orzesze
  

Szlak Zabytków Techniki

• Trasa: Częstochowa – Niewiadom – Żywiec

Szlak architektury drewnianej województwa śląskiego

• Trasa: pętla rybnicka, m.in. Jastrzębie-Zdrój – Jankowice Rybnickie – Wielopole
  

Kultura |

Teatr Ziemi Rybnickiej

Dawny Ratusz, obecnie rybnickie muzeum

Maszyna wyciągowa w muzeum kopalni „Ignacy”

Miasto posiada Rybnickie Centrum Kultury, w którym znajduje się m.in. Teatr Ziemi Rybnickiej, kino „Kultura”, Filharmonia Rybnicka oraz Galeria Sztuk Rybnickiego Ośrodka Kultury. Gmach Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej znajduje się przy ul. Szafranka, a 24 filie na obszarze całego miasta. W Rybniku znajdują się także dwa muzea – miejskie oraz w zabytkowej kopalni „Ignacy”. Ponadto w mieście działa pięć kin (w tym dwa multipleksy). W największych dzielnicach miasta działają domy kultury.

Galerie

• Galeria Oblicza


• Galeria pod Wieżą


• Galeria Sztuk Rybnickiego Ośrodka Kultury


• Galeria Sztuki Współczesnej ZPAP


• Galeria w Domu Energetyka

Biblioteki

• Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna + 24 filie


• Alliance Francaise


• Biblioteka Pedagogiczna

Muzea

• Muzeum w Rybniku


• Zabytkowa Kopalnia „Ignacy”

Inne ośrodki kultury

• Rybnickie Centrum Kultury


• domy kultury (7)


• Śląskie Centrum Muzyczne


• Klub Harcówka


• Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st. im. Braci Szafranków

Kina

• 
  Cinema City – 8 sal kinowych


• 
  Multikino – 7 sal kinowych


• Kultura – 1 sala kinowa.


• Apollo – 1 sala kinowa


• Zefir


• Plejada – 1 sala kinowa

Imprezy cykliczne |

Lista imprez odbywających się cyklicznie w Rybniku:

• Festiwal Filmów Niezależnych RePeFeNe


• 
  RYJEK – impreza kabaretowa


• 
  OFPA – Ogólnopolski Festiwal Piosenki Artystycznej


• 
  Memoriał im. Łukasza Romanka – Międzynarodowy turniej żużlowy poświęcony pamięci Łukasza Romanka


• MFJT - Międzynarodowy Festiwal Jazzu Tradycyjnego

Kabarety |

W Rybniku powstało i funkcjonuje wiele formacji kabaretowych, jak:

• Kabaret Młodych Panów


• Kabaret Noł Nejm


• Kabaret Chwilowo Kaloryfer

Organizacja społeczne |

W Rybniku działa od roku 1959 6 Harcerska Drużyna Żeglarska im. kmdr. Zbigniewa Przybyszewskiego Drużyna realizuje programy AMAR i MASIS. W swojej historii drużyna trzykrotnie zdobywała miano najlepszej Harcerskiej Drużyny Wodnej w kraju wraz z Proporcem Leonida Teligi.
Wielokrotnie zwyciężała we współzawodnictwie drużyn podczas Odrzańskiego Spływu Wiosennego. Zdobywała błękitne wstęgi akcji AMAR. W roku 1984 Naczelnik ZHP nadał drużynie miano Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej.

Media |

W mieście swoją siedzibę ma 9 lokalnych gazet, w tym regionalny oddział „Polski Dziennika Zachodniego”, działa jedno radio – Radio 90 FM obejmujące zasięgiem cały Rybnicki Okręg Węglowy, Podbeskidzie i okolice Ostrawy, oraz jedna obejmująca zasięgiem cały Rybnik telewizja kablowa VECTRA z programem informacyjnym TV TELKAB (przegląd bieżących wydarzeń w Rybniku, Żorach, Wodzisławiu i Jastrzębiu). Na terenie Rybnika działa również redakcja TVS oraz TVT, Studio Filmowe Wideo-Art i Studio ART-FOTOVIDEO. Działają również rybnickie portale internetowe.

Prasa

Telewizja

Lokalnymi telewizjami w mieście są: TVT, Telewizja TELKAB TV, VECTRA (kanał reklamowy).

Rybnik w telewizji |

W Rybniku ma miejsce akcja serialu TVN "Diagnoza", który emitowany jest od 5 września 2017 roku.

Elektroniczna karta miejska |

Wieloaplikacyjna elektroniczna karta miejska w Rybniku (e-karta) to narzędzie, dzięki któremu można płacić za usługi oferowane przez miasto oraz załatwiać drogą elektroniczną sprawy urzędowe. Obecnie najczęściej wykorzystywana funkcjonalność e-karty to bilet komunikacji miejskiej (ZTZ Rybnik). Dalsze usługi, do których można ją wykorzystać to: opłaty za parkingi, opłaty za korzystanie z miejsc targowych, bilety wstępu do ośrodków rekreacyjnych, niekwalifikowany podpis elektroniczny.

System został stopniowo wprowadzany od listopada 2006 (opłata za przejazd autobusami), a uruchomienie całości systemu (pozostałe usługi i nośnik podpisu elektronicznego) nastąpiło w kwietniu 2007^[45].

Polityka |

Polityka miejska |

 Osobny artykuł: Prezydenci Rybnika.

• 
  Prezydent Miasta – obecnym prezydentem miasta Rybnik jest Piotr Kuczera (PO). Najważniejsze stanowisko we władzach Rybnika było na przestrzeni lat różnie nazywane: początkowo nazywani byli Burmistrzami (nieznane są jednak początkowe określenia). Na początku lat 70. XX w. nadano określenie prezydent miasta, które jest w użyciu do dziś. Prezydent Miasta Rybnika jest organem wykonawczym, wybieranym na 4-letnią kadencję w wyborach bezpośrednich.

 Osobny artykuł: Rada Miasta Rybnika.

• 
  Rada miasta – nie są dokładnie znane początkowe władze miasta Rybnika. Obecnie przewodniczącym rady miasta jest Jan Mura (Wspólnie dla Rybnika), a w jej skład wchodzi 25, wybieranych w wyborach bezpośrednich radnych. W 2002, po nowelizacji Ustawy o samorządzie lokalnym rada miasta utraciła prawo wyboru prezydenta.

Parlamentarzyści |

Mieszkańcy Rybnika wybierają parlamentarzystów w okręg wyborczy Rybnik.

Wspólnoty wyznaniowe |

Kościół akademicki Wniebowzięcia Najswiętszej Maryi Panny

Sanktuarium św. Teresy od Dzieciątka Jezus

Kościół ewangelicko-augsburski

Na terenie Rybnika działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

• 
  Kościół rzymskokatolicki:

• parafia św. Antoniego


• parafia św. Jadwigi Śląskiej


• parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa


• parafia Królowej Apostołów


• parafia Matki Boskiej Bolesnej


• parafia św. Barbary


• parafia św. Jana Nepomucena


• parafia św. Teresy od Dzieciątka Jezus


• parafia Chrystusa Króla


• parafia św. Brata Alberta Chmielowskiego


• parafia św. Józefa


• parafia Bożego Ciała i św. Barbary


• parafia Miłosierdzia Bożego


• parafia św. Wawrzyńca


• parafia Matki Boskiej Częstochowskiej


• parafia św. Floriana


• parafia św. Jana Sarkandra


• parafia Świętej Trójcy


• parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny


• 
  parafia św. Józefa Robotnika (franciszkanie)


• parafia św. Katarzyny i Matki Boskiej Różańcowej


• parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny


• parafia Matki Boskiej Szkaplerznej i św. Piusa X

• 
  Kościoły protestanckie:

• Kościół Ewangelicko-Augsburski

• parafia w Rybniku

• Kościół Zielonoświątkowy


• Kościół Wolnych Chrześcijan


• Wspólnota Kościołów Chrystusowych


• Kościół Boży w Chrystusie

• Chrześcijańska Społeczność „Winnica”

• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego


• 
  Kościół Boży:

• Kościół dla Wszystkich Ludzi w Rybniku (Niewiadom)

• Buddyzm

• 
  Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu^{[potrzebny przypis]}
  

• Inne:

• Świecki Ruch Misyjny „Epifania”

• zbór w Rybniku, ul. gen. Hallera 10.

• 
  Świadkowie Jehowy:

• 5 zborów: Rybnik-Boguszowice, Rybnik-Centrum, Rybnik-Chabrowa (w tym grupa języka migowego), Rybnik-Niedobczyce, Rybnik-Nowiny


• 
  Sale Królestwa w Rybniku: ul. Kosów 41; ul. Rajska 41; ul. Sikorskiego 25^[46][47].

Sport |

Stadion Miejski w Rybniku

Nad Zalewem Rybnickim znajduje się m.in. Ośrodek Sportów Wodnych i Rekreacji „Pod Żaglami”

Metalowy pomnik żużlowców na rondzie gliwickim.

 Osobne artykuły: Dzielnica Śląska Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Rybniku.

W 1898 roku w mieście zawiązało się pierwsze regionalne gniazdo Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”^[48]. Na jego czele stanął Florian Piecha zastąpiony wkrótce przez Józefa Chudobę. Organizacja liczyła początkowo 22 członków jednak jej działalność została zawieszona z powodu szykan władz pruskich. Po I wojnie światowej została reaktywowana ponownie 21 grudnia 1919 roku w Rybniku. Pierwsze gniazdo w okręgu rybnickim reaktywowano jednak już 19 marca 1919 roku w Knurowie. Organizacje sokolskie regionu włączone zostały po reorganizacji do VIII rybnickiego okręgu Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”^[49]. Rozwój działalności Sokoła przerwał w 1939 roku wybuch II wojny światowej. W okresie powojennym nie została reaktywowana ponieważ członkowie oraz sama idea towarzystwa była prześladowana przez władze komunistyczne.

Rybnik posiadał ongiś drużynę w ekstraklasie piłki nożnej – ROW Rybnik. A drużyna ROW II Rybnik osiągnęła nawet finał Pucharu Polski w piłce nożnej w latach siedemdziesiątych.ROW Rybnik miał także czołową w Polsce drużynę żużlową.

Znajduje się tutaj Hala Widowiskowo-Sportowa MOSiR, korty tenisowe oraz stadion miejski na ponad 10 tys. miejsc. Na terenie miasta znajduje się również prężnie działający Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji oraz Ośrodek Sportów Wodnych i Rekreacji „Pod Żaglami”. Miasto zasłynęło z klubu piłkarskiego ROW 1964 Rybnik oraz Aeroklubu ROW, zajmującego się sportami lotniczymi. Natomiast największą chlubą miasta są „Rybnickie Rekiny”, specjalizujące się w sporcie żużlowym. Od lat zdobywają oni nagrody na zawodach żużlowych. Ostatnimi czasy miasto może pochwalić się również klubem koszykarskim grającym z powodzeniem w najwyższej klasie rozgrywkowej w Polsce (Utex ROW Rybnik).

Klubami sportowymi są:

• Rybnicki Klub Ju Jitsu Sportowego (jujutsu)


• Frisbnik (Ultimate)


• SPR Rybnik (Speedrower)


• RMKS Rybnik (szermierka)


• 
  ROW 1964 Rybnik (piłka nożna)


• Pierwszy Rybnik-Chwałowice (piłka nożna)


• MKS 32 Radziejów-Popielów(piłka nożna)


• 
  ROW Rybnik (żużel)


• RMKS Rybnik (koszykówka)


• 
  TS Volley Rybnik (siatkówka)


• Górnik Boguszowice (piłka nożna)


• KS „Polonia” Rybnik (judo)


• 
  Aeroklub ROW (sporty lotnicze)


• Silesia Rybnik (baseball)


• Polonia Niewiadom (piłka nożna)


• 
  UKS Reflex Rybnik (bieg na orientację)


• TKKF Zuch Orzepowice (piłka nożna)


• RMKS Rybnik (pływanie)


• MTB Silesia Rybnik (kolarstwo górskie)


• 
  Utex ROW Rybnik (koszykówka)


• KS Rymer Rybnik (piłka nożna)


• TL Row Rybnik (lekkoatletyka)


• 
  Miejski Koszykarski Klub Sportowy (MKKS) Rybnik (koszykówka)


• SS „PROGRES” Rybnik (four cross, downhill, bmx racing)


• Rybnik Thunders (futbol amerykański)


• Śląski Klub Łuczniczy REFLEX (Łucznictwo)

Amatorskimi drużynami są:

• VIKING Rybnik (piłka nożna)


• PREMIERSHIP Rybnik (piłka nożna)


• MEKSYK Rybnik (piłka nożna)


• RKP Rybnik (piłka nożna)


• FC Habrova (piłka nożna)


• Brzytwa 2-1 (ASG)


• The Last Legion (ASG)


• Klub Gier Bitewnych „Halailin”


• Chery Hill Riders (klub rowerowy fourcross & downhill)


• 
  Tchoukball Ursus Rybnik (Tchoukball)

Miasta partnerskie |

Od wielu lat Rybnik prowadzi współpracę zagraniczną głównie z miastami państw Unii Europejskiej, takimi jak np. Niemcy, Czechy, Wielka Brytania, Węgry, Litwa, Grecja, Francja, jak i również z miastami państw Europy Wschodniej, np. Ukrainą. Pozostałe miejscowości, z którymi Rybnik współpracuje, to Bedburg-Hau w Niemczech, Haderslev w Danii oraz Szolnok na Węgrzech.

Państwo	Miasto	Data podpisania porozumienia
	Dorsten	14 kwietnia 1994
	Eurasburg	5 lipca 2001
	Iwano-Frankowsk	12 października 2001
	Karwina	30 kwietnia 2004
	Larisa	13 czerwca 2003
	Liévin	4 grudnia 2000
	Mazamet	4 czerwca 1993
	Newtownabbey	18 października 2003
	Saint-Vallier	5 lipca 1961
	Rejon wileński	2 października 2000
	Bar	19 maja 2007

Ciekawostki |

Śródmieście w noc sylwestrową

• W mieście powstaje najdłuższa w kraju sieć kanalizacji sanitarnej – około 540 km kanalizacji i 68 przepompowni ścieków^[50].


• W Rybniku znajdują się jedne z najdłuższych sieci ścieżek rowerowych w Polsce – ponad 100 km tras^[51].


• W rankingu magazynu „Men’s Health” na najbardziej rozrywkowe dla mężczyzn miasta w Polsce 2005 Rybnik zajął 6. miejsce^[52].


• W rankingu „Rzeczpospolitej” na najlepiej zarządzane miasta i gminy w Polsce 2006, Rybnik zajął 1. miejsce w kategorii miast na prawach powiatu i wyprzedził takie miasta jak Kraków (2. miejsce) czy Toruń (3. miejsce), uzyskując w ten sposób tytuł Najlepszego Miasta na prawach powiatu w Polsce^[53].


• W Rybniku działa pierwsza w Polsce prywatna poczta^[54].


• W Rybniku odbywa się jedna z największych imprez kabaretowych – RYJEK.

Rybniczanie |

Honorowy Obywatel Miasta Rybnika arcybiskup Damian Zimoń

Ludzie urodzeni w Rybniku |

• Duchowni
  
  
  
  • 
    Damian Zimoń – metropolita katowicki
  
  
  • 
    Franciszek Blachnicki – ksiądz katolicki, sługa boży
  
  
  • 
    Arkadiusz Nowak – krajowy duszpasterz osób chorych na AIDS
  
  
  
  


• Politycy
  
  
  
  • 
    Magdalena Ogórek – kandydatka na urząd prezydenta RP
    
  
  
  • 
    Tadeusz Gruszka – były senator PiS
    
  
  
  • 
    Antoni Motyczka – senator PO
    
  
  
  • 
    Grzegorz Janik – poseł PiS ( poseł na Sejm V, VI, VII i VIII kadencji )
  
  
  • 
    Marek Krząkała – poseł PO
    
  
  
  • 
    Bolesław Piecha – poseł PiS, przewodniczący sejmowej Komisji Zdrowia; były wiceminister zdrowia w gabinecie Jarosława Kaczyńskiego
  
  
  • 
    Eugeniusz Wróbel – były wicewojewoda katowicki i były wiceminister transportu
  
  
  • 
    Jan Olbrycht – eurodeputowany PO
    
  
  
  • 
    Józef Pinior – senator PO, były eurodeputowany SdPl
    
  
  
  • 
    Otto Landsberg – niemiecki polityk, były niemiecki minister sprawiedliwości
  
  
  
  


• Artyści
  
  
  
  • 
    Lidia Grychtołówna – pianistka
  
  
  • 
    Anna Janko – poetka
  
  
  • 
    Piotr Paleczny – pianista
  
  
  • 
    Joanna Konarzewska – grafik, malarka i dekorator wnętrz
  
  
  • 
    Olek Krupa – aktor
  
  
  • 
    Tomasz Godoj – piosenkarz
  
  
  • 
    Tomasz Iwanca – czyli Grubson raper
  
  
  • 
    Edward Sitek – rzeźbiarz, profesor ASP w Gdańsku
  
  
  • 
    Czesław Podleśny – rzeźbiarz
  
  
  
  


• Sportowcy
  
  
  
  • 
    Jerzy Dudek – piłkarz, zdobywca Pucharu Europy
    
  
  
  • 
    Jacek Bednarek – polski lekkoatleta, chodziarz, olimpijczyk – Seul 1988
  
  
  • 
    Piotr Mowlik – piłkarz, reprezentant Polski
  
  
  • 
    Piotr Skierski – tenisista, mistrz Polski
  
  
  • 
    Antoni Woryna – żużlowiec, pierwszy polski medalista IMŚ
    
  
  
  • 
    Andrzej Wyglenda – żużlowiec, mistrz świata
  
  
  • 
    Eugeniusz Skupień – żużlowiec
  
  
  • 
    Antoni Skupień – żużlowiec
  
  
  • 
    Sebastian Pęcherz – siatkarz
  
  
  • 
    Kordian Korytek – koszykarz
  
  
  • 
    Marcin Sroka – koszykarz
  
  
  • 
    Patryk Pawlaszczyk – żużlowiec
  
  
  • 
    Michał Mitko – żużlowiec
  
  
  • 
    Mariusz Węgrzyk – żużlowiec
  
  
  • 
    Adam Pawliczek – żużlowiec
  
  
  • 
    Arkadiusz Terlecki – siatkarz, gracz Gwardii Wrocław
    
  
  
  • 
    Mariusz Prudel – siatkarz, Mistrz Europy do lat 23 w siatkówce plażowej
  
  
  • 
    Marcin Wodecki – piłkarz, obecnie występujący w Górniku Zabrze, Reprezentant Polski U – 21
  
  
  
  


• Inni
  
  
  
  • 
    Robert Enger – doktor, śląski hellenista, filozof i pedagog
  
  
  • 
    Ewa Sonnet – piosenkarka, fotomodelka erotyczna
  
  
  
  

Sąsiednie gminy |

Czerwionka-Leszczyny, Gaszowice, Jejkowice, Kuźnia Raciborska, Lyski, Marklowice, Pilchowice, Radlin, Rydułtowy, Świerklany, Żory

Zobacz też |

• Cmentarz żydowski w Rybniku


• I Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Śląskich w Rybniku


• II Liceum Ogólnokształcące im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Rybniku

Przypisy |

Bibliografia |

• Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866. (niem.)


• Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865. (niem.)


• J. Walczak: Rybnik. Zarys miasta od czasów najdawniejszych do 1980 r., 1986.


• 
  M. Szołtysek: Rybnik Nasze Gniazdo, 1996.


• M. Szołtysek: Dzielnice Rybnika, 1999.


• D. Absalon, M. Leśniok: Przewodnik przyrodniczy po Rybniku, 1999.


• L. Musiolik: Spacerkiem po Rybniku i okolicy, 2000.


• A. Gudzik, A. Żukowski: Szlakami zielonego Śląska, 2002.

Linki zewnętrzne |

• Strona internetowa miasta


• Strona poświęcona historii Rybnika


• 
  Rybnik w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. X: Rukszenice – Sochaczew. Warszawa 1889., s. 62-64.

p • d • e Województwo śląskie Miasta na prawach powiatu Bielsko-Biała • Bytom • Chorzów • Częstochowa • Dąbrowa Górnicza • Gliwice • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Katowice (siedziba) • Mysłowice • Piekary Śląskie • Ruda Śląska • Rybnik • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Świętochłowice • Tychy • Zabrze • Żory Powiaty będziński • bielski • bieruńsko-lędziński • cieszyński • częstochowski • gliwicki • kłobucki • lubliniecki • mikołowski • myszkowski • pszczyński • raciborski • rybnicki • tarnogórski • wodzisławski • zawierciański • żywiecki Inne zagadnienia Podział administracyjny • Herb • Flaga • Metropolia

p • d • e Miasta województwa śląskiego Miasta powiatowe Będzin • Bielsko-Biała • Bieruń • Bytom • Cieszyn • Chorzów • Częstochowa • Dąbrowa Górnicza • Gliwice • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Katowice • Kłobuck • Lubliniec • Mikołów • Mysłowice • Myszków • Piekary Śląskie • Pszczyna • Racibórz • Ruda Śląska • Rybnik • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Świętochłowice • Tarnowskie Góry • Tychy • Wodzisław Śląski • Zabrze • Zawiercie • Żory • Żywiec Miasta gminne Blachownia • Czechowice-Dziedzice • Czeladź • Czerwionka-Leszczyny • Imielin • Kalety • Kłobuck • Knurów • Koniecpol • Koziegłowy • Krzanowice • Krzepice • Kuźnia Raciborska • Lędziny • Łaziska Górne • Łazy • Miasteczko Śląskie • Ogrodzieniec • Orzesze • Pilica • Poręba • Pszów • Pyskowice • Radlin • Radzionków • Rydułtowy • Siewierz • Skoczów • Sławków • Sośnicowice • Strumień • Szczekociny • Szczyrk • Toszek • Ustroń • Wilamowice • Wisła • Wojkowice • Woźniki • Żarki

p • d • e Gminy górnicze Bełchatów • Bestwina • Będzin • Bieruń • Bobrowniki • Boguszów-Gorce • Bojszowy • Brzeszcze • Bytom • Chełm Śląski • Chełmek • Chorzów • Cyców • Czechowice-Dziedzice • Czeladź • Czerwionka-Leszczyny • Dąbrowa Górnicza • Gaszowice • Gierałtowice • Gliwice • Goczałkowice-Zdrój • Godów • Gorzyce • Imielin • Jastrzębie-Zdrój • Jaworzno • Jejkowice • Katowice • Kłodawa • Knurów • Kornowac • Lędziny • Libiąż • Lubomia • Ludwin • Lyski • Łaziska Górne • Marklowice • Miedźna • Mikołów • Mszana • Mysłowice • Nowa Ruda (gm. miejska) • Nowa Ruda (gm. wiejska) • Ornotowice • Orzesze • gm. wiejska Oświęcim • Pawłowice • Piekary Śląskie • Pilchowice • Psary • Pszczyna • Pszów • Puchaczów • Radlin • Radzionków • Ruda Śląska • Rybnik • Rydułtowy • Siemianowice Śląskie • Sosnowiec • Sośnicowice • Suszec • Świerklany • Świętochłowice • Trzebinia • Tychy • Wałbrzych • Wodzisław Śląski • Wojkowice • Wyry • Zabrze • Zebrzydowice • Żory