Cfrtjryk

Gmach Naczelnego Sądu Administracyjnego przy ul. Boduena 3/5 w Warszawie

Sąd administracyjny – sąd kontrolujący działalność organów administracyjnych, w szczególności badający legalność aktów administracyjnych.

W Polsce jest on jednym z organów państwowych w systemie wymiaru sprawiedliwości. Sądy administracyjne wykonują ten obowiązek poprzez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej (art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych).

Zasadą jest bezwzględny zakaz rozstrzygania przez sądy administracyjne spraw cywilnych objętych kognicją (właściwością) sądów powszechnych (art. 58 § 1 pkt 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Sąd administracyjny nie może jednak odrzucić skargi z powołaniem się na brak swej kognicji, jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się już za niewłaściwy (art. 58 § 4 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Podstawy prawne |

Organizację i działalność sądów administracyjnych w Polsce regulują trzy akty prawne:

1. 
   Konstytucja RP (art. 10, art. 45, art. 77-79, art. 165 ust. 2, art. 166 ust. 3 i art. 173-187)


2. ustawa z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2107)


3. ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2018 r. poz. 1302).

Sądami administracyjnymi są obecnie: wojewódzkie sądy administracyjne orzekające w pierwszej instancji i Naczelny Sąd Administracyjny. Regułą jest, że skarga kierowana jest do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a dopiero jego orzeczenia kontrolowane są przez Naczelny Sąd Administracyjny. Zarówno przed wojewódzkim sądem administracyjnym, jak i przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, obowiązuje zasada skargowości, zabraniająca sądowi inicjowania postępowania sądowego z urzędu – postępowanie administracyjnosądowe może wszcząć wyłącznie strona, wnosząc skargę (do WSA), skargę kasacyjną lub zażalenie (do NSA), wniosek o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego lub sporu o właściwość (do NSA).

Naczelny Sąd Administracyjny, zgodnie z art. 3 Prawa o ustroju sądów administracyjnych oraz art. 4 i 15 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi:

• rozpoznaje skargi kasacyjne i zażalenia od orzeczeń (wyroków i postanowień) sądów wojewódzkich


• rozstrzyga wspomniane spory kompetencyjne i spory o właściwość


• podejmuje uchwały wyjaśniające przepisy prawne, rozbieżnie interpretowane przez sądy administracyjne oraz uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne budzące poważne wątpliwości w konkretnej sprawie administracyjnosądowej.

Oznacza to, że NSA działa jako sąd drugiej instancji, rozpatrując skargi kasacyjne i zażalenia od orzeczeń WSA, natomiast w pozostałych sprawach NSA orzeka jako sąd pierwszej i jedynej instancji.

Przedmiot kontroli |

Zgodnie z art. 3 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, kontrola działalności administracji publicznej przez te sądy obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:

• decyzje administracyjne


• 
  postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty


• postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie, z wyłączeniem postanowień wierzyciela o niedopuszczalności zgłoszonego zarzutu oraz postanowień, przedmiotem których jest stanowisko wierzyciela w sprawie zgłoszonego zarzutu


• inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, z wyłączeniem aktów lub czynności podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w Kodeksie postępowania administracyjnego, postępowań określonych w działach IV, V i VI Ordynacji podatkowej, postępowań, o których mowa w dziale V w rozdziale 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2018 r. poz. 508, z późn. zm.), oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw (np. niektóre czynności materialno-techniczne^[1])


• pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach, opinie zabezpieczające i odmowy wydania opinii zabezpieczających


• 
  akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej
  


• akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone wyżej, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej


• akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego


• bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania, lub przewlekłe prowadzenie postępowania dotyczących pisemnych interpretacji przepisów prawa podatkowego wydawanych w indywidualnych sprawach, opinii zabezpieczających i odmowy wydania opinii zabezpieczających


• bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach dotyczących innych niż wyżej wymienione aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w Kodeksie postępowania administracyjnego oraz postępowań określonych w działach IV, V i VI Ordynacji podatkowej oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw.

Organy sądów administracyjnych |

W wojewódzkich sądach administracyjnych |

• prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego


• zgromadzenie ogólne sędziów sądu administracyjnego


• kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego

W Naczelnym Sądzie Administracyjnym |

• Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego


• Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego


• Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego

We wszystkich sądach administracyjnych orzekają sędziowie sądów administracyjnych. W bardzo ograniczonym zakresie postanowienia i zarządzenia wydają referendarze sądowi (art. 258 § 2 pkt 6-8 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Pozostałe informacje |

Co roku Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego przedkłada Sejmowi Informację o działalności sądów administracyjnych, która jest publikowana w postaci druku sejmowego.

Przypisy |

Linki zewnętrzne |

• Informacja o działalności sądów administracyjnych w 2017 roku (druk sejmowy nr 2527)


• Jak napisać skargę do sądu administracyjnego

p • d • e Organy władzy sądowniczej w Rzeczypospolitej Polskiej Sądy powszechne Sądy rejonowe • Sądy okręgowe • Sądy apelacyjne Sądy wojskowe Wojskowe sądy garnizonowe • Wojskowe sądy okręgowe Sądy administracyjne Wojewódzkie sądy administracyjne • Naczelny Sąd Administracyjny Naczelny organ władzy sądowniczej Sąd Najwyższy Trybunały Trybunał Konstytucyjny • Trybunał Stanu

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.