Cfrtjryk

Dywity
Kościół św. Szymona i Judy Tadeusza Apostołów
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Dywity
Sołectwo	Dywity
Liczba ludności (2011)	2315[1]
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	11-001 Dywity
Tablice rejestracyjne	NOL
SIMC	0472963
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Dywity
Położenie na mapie Polski Dywity
53°50′05″N 20°28′30″E/53,834722 20,475000
Multimedia w Wikimedia Commons

Dywity (dawniej niem. Diwitten) – wieś w Polsce na Warmii, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Dywity. Liczy ok. 3 tys. mieszkańców.

Historia |

Wieś wzmiankowana w 1354. W 1355 r. kustosz katedry w Olsztynie, za zgodą kapituły warmińskiej, wykupił wszelkie dochody czynszowe ze wsi Dywity na rzecz nabożeństw w katedrze. W tym samym roku kapituła warmińska mianowała Fryderyka z Dobrego Miasta na sołtysa. Otrzymał on 4 wolne od czynszu włoki oraz 40 włok czynszowych na założenie wsi na prawie chełmińskim. Kolejnych 5 włók przeznaczono na utrzymanie kościoła, a 10 włók lasu (między rzeką Wadąg a Jeziorem Dywickim) wieś otrzymała do wyrębu. Wieś lokowana w 1366. Nazwa wsi pochodzi od pruskiego słowa z języka plemienia Warmów – Dywitzen, co oznacza „Góra Boga”, część historyków wywodzi ją od litewskiego słowa Dievytis, co oznacza staw^[2].

Dywity znacznie ucierpiały w czasie wojen w XV i XVI w. i od związanych z nimi klęsk głodu. W 1519 Mikołaj Kopernik przydzielił tu opuszczoną ziemię miejscowemu proboszczowi i sołtysowi. Odnowiony dokument lokacyjny wystawiono w 1688 roku, wystawiony dla sołtysów: Jana Mleczeka (Mleczka) i Michała Maruna. Kolejny raz, w 1765 r., wystawiono odnowiony dokument lokacyjny wsi, tym razem na prośbę sołtysa Jana Kurowskiego. W 1770 r. wieś liczyła 45 włók ziemi. W 1772 r. wieś zamieszkiwała wyłącznie ludność polska wyznania katolickiego. Do połowy XIX w. głoszono tu kazania wyłącznie w języku polskim.

W dniu 10 września 1863 r. w dywickim zajeździe zatrzymał się Wojciech Kętrzyński, konwojujący transport broni dla wojsk powstania styczniowego.

W 1913 r. na terenie Dywit o powierzchni 111 hektarów utworzono „stację balonów wojskowych”. Powstała hala na dwa sterowce o wymiarach 200 m długości, 44 m szerokości i 34 m wysokości. Dowódcą jednego z zeppelinów korzystających w 1915 r. z hali był Ernst Lehmann, znany później jako kapitan sterowca pasażerskiego „Hindenburg”.

Zabytki |

• Kościół neogotycki z 1894–1897, wybudowany na miejscu średniowiecznego (proj. Fritz Heitmann). Bryła bogata w zdobienia, tylne szczyty nawy i prezbiterium. Wieża w dolnych kondygnacjach gotycka z XIV w., nadbudowana w XIX w., wystrój kościoła jednolity, neogotycki^[3].


• 
  Kapliczka z dzwonniczką z 1888 r.

Sport |

Działalność drużyn sportowych: siatkarski LZS Dywity, który uczestniczy systematycznie w turniejach na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Od 2009 do 2013 działał klub piłkarski Iskra Dywity, grający w klasie B^[4][5]. Od 2014 r. istnieje uczniowski klub sportowy o nazwie Frendo Dywity^[6].

Szkolnictwo |

• Zespół Szkół w Dywitach, który tworzą Szkoła Podstawowa im. „Gazety Olsztyńskiej” i Gimnazjum Publiczne im. Marii Zientary-Malewskiej. W Zespole Szkół uczy się 556 dzieci, kadra pedagogiczna liczy 52 osoby, a obsługa 19 osób.


• Powiatowa Szkoła Muzyczna (otwarcie 1 września 2010). Muzyczną edukację rozpoczęło w niej 80 uczniów, którzy będą uczyć się gry m.in. na akordeonie, klarnecie, fortepianie, gitarze i flecie.

Osoby związane z Dywitami |

• Przemysław Borkowski


• Piotr Bałtroczyk


• W Dywitach urodził się Franciszek Kwas (1871–1948), działacz warmiński, pisarz ludowy i kolekcjoner folkloru.

Bibliografia |

• Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury, przewodnik. Białystok: Agencja TD, 1996. ​ISBN 83-902165-0-7​ s. 83


• Georg Kellmann, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia p.w. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim, Klebark Wielki 2007, ​ISBN 978-83-918968-1-5​

Przypisy |

Linki zewnętrzne |

• 
  Dywity w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. II: Derenek – Gżack. Warszawa 1881.