Dywity
| ||
 Kościół św. Szymona i Judy Tadeusza Apostołów | ||
Państwo |  Polska | |
Województwo | warmińsko-mazurskie | |
Powiat | olsztyński | |
Gmina | Dywity | |
Sołectwo | Dywity | |
Liczba ludności (2011) | 2315[1] | |
Strefa numeracyjna | (+48) 89 | |
Kod pocztowy | 11-001 Dywity | |
Tablice rejestracyjne | NOL | |
SIMC | 0472963 | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Dywity | ||
Położenie na mapie Polski  Dywity | ||
 53°50′05″N 20°28′30″E/53,834722 20,475000 | ||
Dywity (dawniej niem. Diwitten) – wieś w Polsce na Warmii, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Dywity. Liczy ok. 3 tys. mieszkańców.
Spis treści
1 Historia
2 Zabytki
3 Sport
4 Szkolnictwo
5 Osoby związane z Dywitami
6 Bibliografia
7 Przypisy
8 Linki zewnętrzne
Historia |
Wieś wzmiankowana w 1354. W 1355 r. kustosz katedry w Olsztynie, za zgodą kapituły warmińskiej, wykupił wszelkie dochody czynszowe ze wsi Dywity na rzecz nabożeństw w katedrze. W tym samym roku kapituła warmińska mianowała Fryderyka z Dobrego Miasta na sołtysa. Otrzymał on 4 wolne od czynszu włoki oraz 40 włok czynszowych na założenie wsi na prawie chełmińskim. Kolejnych 5 włók przeznaczono na utrzymanie kościoła, a 10 włók lasu (między rzeką Wadąg a Jeziorem Dywickim) wieś otrzymała do wyrębu. Wieś lokowana w 1366. Nazwa wsi pochodzi od pruskiego słowa z języka plemienia Warmów – Dywitzen, co oznacza „Góra Boga”, część historyków wywodzi ją od litewskiego słowa Dievytis, co oznacza staw[2].
Dywity znacznie ucierpiały w czasie wojen w XV i XVI w. i od związanych z nimi klęsk głodu. W 1519 Mikołaj Kopernik przydzielił tu opuszczoną ziemię miejscowemu proboszczowi i sołtysowi. Odnowiony dokument lokacyjny wystawiono w 1688 roku, wystawiony dla sołtysów: Jana Mleczeka (Mleczka) i Michała Maruna. Kolejny raz, w 1765 r., wystawiono odnowiony dokument lokacyjny wsi, tym razem na prośbę sołtysa Jana Kurowskiego. W 1770 r. wieś liczyła 45 włók ziemi. W 1772 r. wieś zamieszkiwała wyłącznie ludność polska wyznania katolickiego. Do połowy XIX w. głoszono tu kazania wyłącznie w języku polskim.
W dniu 10 września 1863 r. w dywickim zajeździe zatrzymał się Wojciech Kętrzyński, konwojujący transport broni dla wojsk powstania styczniowego.
W 1913 r. na terenie Dywit o powierzchni 111 hektarów utworzono „stację balonów wojskowych”. Powstała hala na dwa sterowce o wymiarach 200 m długości, 44 m szerokości i 34 m wysokości. Dowódcą jednego z zeppelinów korzystających w 1915 r. z hali był Ernst Lehmann, znany później jako kapitan sterowca pasażerskiego „Hindenburg”.
Zabytki |
- Kościół neogotycki z 1894–1897, wybudowany na miejscu średniowiecznego (proj. Fritz Heitmann). Bryła bogata w zdobienia, tylne szczyty nawy i prezbiterium. Wieża w dolnych kondygnacjach gotycka z XIV w., nadbudowana w XIX w., wystrój kościoła jednolity, neogotycki[3].
Kapliczka z dzwonniczką z 1888 r.
Sport |
Działalność drużyn sportowych: siatkarski LZS Dywity, który uczestniczy systematycznie w turniejach na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Od 2009 do 2013 działał klub piłkarski Iskra Dywity, grający w klasie B[4][5]. Od 2014 r. istnieje uczniowski klub sportowy o nazwie Frendo Dywity[6].
Szkolnictwo |
- Zespół Szkół w Dywitach, który tworzą Szkoła Podstawowa im. „Gazety Olsztyńskiej” i Gimnazjum Publiczne im. Marii Zientary-Malewskiej. W Zespole Szkół uczy się 556 dzieci, kadra pedagogiczna liczy 52 osoby, a obsługa 19 osób.
- Powiatowa Szkoła Muzyczna (otwarcie 1 września 2010). Muzyczną edukację rozpoczęło w niej 80 uczniów, którzy będą uczyć się gry m.in. na akordeonie, klarnecie, fortepianie, gitarze i flecie.
Osoby związane z Dywitami |
- Przemysław Borkowski
- Piotr Bałtroczyk
- W Dywitach urodził się Franciszek Kwas (1871–1948), działacz warmiński, pisarz ludowy i kolekcjoner folkloru.
Bibliografia |
- Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury, przewodnik. Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7 s. 83
- Georg Kellmann, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia p.w. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim, Klebark Wielki 2007, ISBN 978-83-918968-1-5
Przypisy |
↑ Strona polskawliczbach.pl
↑ Jan Bałdowski "Warmia i Mazury, mały przewodnik" Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 73
↑ Piotr Skurzyński „Warmia, Mazury, Suwalszczyzna” Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 136
↑ Iskra Dywity (pol.). 90 minut. [dostęp 2017-10-02].
↑ Iskra NIEzgłoszona (pol.). KS Iskra Dywity, 2013-07-15. [dostęp 2017-10-02].
↑ Uczniowski Klub Sportowy Frendo Dywity (pol.). Krajowy Rejestr Sądowy. [dostęp 2017-10-02].
Linki zewnętrzne |
Dywity w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. II: Derenek – Gżack. Warszawa 1881.
| ||||||||
Kontrola autorytatywna (wieś w Polsce):
VIAF: 141180327
GND: 4494796-3
- WorldCat
