Cfrtjryk

Muzeum Oflagu II C Woldenberg
Wejście do muzeum
Państwo	Polska
Miejscowość	Dobiegniew
Adres	ul. Gorzowska 11 66-520 Dobiegniew
Data założenia	1987
Dyrektor	Irena Zmaczynska
Położenie na mapie Dobiegniewa Muzeum Oflagu II C Woldenberg
Położenie na mapie gminy Dobiegniew Muzeum Oflagu II C Woldenberg
Położenie na mapie powiatu strzelecko-drezdeneckiego Muzeum Oflagu II C Woldenberg
Położenie na mapie województwa lubuskiego Muzeum Oflagu II C Woldenberg
Położenie na mapie Polski Muzeum Oflagu II C Woldenberg
52°57′26,10″N 15°44′14,96″E/52,957250 15,737490
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zrekonstruowane prycze obozowe Oflagu IIc Woldenberg

Tablica pamiątkowa

Oflag II C Woldenberg – niemiecki obóz jeniecki w miejscowości Woldenberg (obecnie polski Dobiegniew), przeznaczony dla oficerów Wojska Polskiego (oflag) i ich ordynansów, istniejący podczas II wojny światowej.

Organizacja obozu |

Oflag II C był usytuowany ok. 1 km od miasta Woldenberg (dzisiejszy Dobiegniew w woj. lubuskim). Zajmował powierzchnię ok. 25 ha. Jego budowa, rozpoczęta na przełomie 1939 i 1940 r., została ostatecznie zakończona w II poł. 1941 r. Obóz budowało ok. 500 polskich żołnierzy, którzy pomimo ostrej zimy zostali zakwaterowani w drewnianych barakach i pod namiotami. Postawiono 25 murowanych baraków mieszkalnych, przedzielonych na 2 części niewielką prymitywną umywalnią, które były przeznaczone na kwatery dla jeńców oraz 6 budynków przewidzianych na sale wykładowe, pracownie, siedzibę polskiej administracji obozu itp. Ponadto powstały 2 kuchnie oraz budynki przeznaczone na kantynę, salę teatralną, kawiarnię, salę odczytową i zielarnię. Na terenie przedobozia znajdowała się izba chorych, warsztaty naprawcze różnego typu, łaźnia i areszt. Oddzielną część obozu stanowiły budynki komendantury obozu. Cały obóz otoczony był podwójnym płotem z drutu kolczastego o szerokości 2 m i wysokości 2,5 m. Dookoła obozu rozmieszczono 8 wież strażniczych z lekkimi i ciężkimi karabinami maszynowymi, ruchome reflektory oraz aparaty telefoniczne. Poszczególne części obozu także oddzielał od siebie płot z drutu kolczastego. Organizacyjnie Oflag II C Woldenberg dzielił się na 2 części: Obóz „Wschód” („Ost”) i Obóz „Zachód” („West”), a każda z nich na 3 bataliony (każdy liczący ok. 1 tys. jeńców), zaś te na kompanie (po 2 w każdym baraku). VII batalionem nazywano nieoficjalnie przyobozowy cmentarz.

Niemcy sukcesywnie zwozili polskich jeńców z wielu małych oflagów rozsianych po całym terytorium III Rzeszy i terenach do niej włączonych. Pierwsza grupa Polaków licząca 495 oficerów i 172 ordynansów przybyła do obozu 28 maja 1940 r. Koncentracja jeńców trwała do kwietnia 1942 r., kiedy przywieziono 804 oficerów z Oflagu X C Lubeka. Wówczas osiągnięto najwyższy stan osobowy w historii obozu - 6740 jeńców, w tym 5944 oficerów i 796 posiadających niższe stopnie wojskowe. W II poł. 1944 r. w obozie znalazło się 103 oficerów - uczestników Powstania Warszawskiego.

Działalność kulturalna |

Dla jeńców przybywających w tym i innych obozach z czasem jednym z podstawowych problemów stało się zagospodarowanie „czasu wolnego”. W skrajnych przypadkach mógł być jedną z przyczyn załamań psychicznych, obok naturalnej tęsknoty za wolnością, rodziną, domem. Stąd na tej bazie rozwinęła się w obozie bogata działalność kulturalno-oświatową (kursy nauczycielskie, biblioteki barakowe, koła zawodowe, kluby sportowe), która po pewnym czasie została podporządkowana Komisji Kulturalno–Oświatowej, powołanej przez najstarszego obozu. W jej skład wchodziły 4 Wydziały: Kursów i Kół Naukowych, Imprez Artystycznych, Bibliotek, Wychowania Fizycznego i Sportu. Zajmowała się ona m.in. organizowaniem poszczególnych kursów i zapewnieniem im sal wykładowych, koordynacją prac kół naukowych, przedstawiała plany zajęć niemieckiej komendzie obozu do zatwierdzenia. Naukowcy przebywający w obozie prowadzili seminaria, odczyty, wykłady, np. prof. Kazimierz Michałowski, który w ramach utworzonego przez siebie Instytutu Orientalistycznego prowadził seminarium egiptologiczne. Powstały 4 instytuty językowe, działały liczne koła środowiskowe, m.in. Koło Nauczycielskie, Koło Rolników, Koło Prawników, Koło Socjologów, Koło Spółdzielców, Koło Leśników, Koło Lekarzy Weterynarii. Zorganizowano również 2-letni Nauczycielski Instytut Pedagogiczny oraz Studium Dokształcania Politechnicznego. Ze względu na niedostateczną opiekę stomatologiczną zorganizowano kurs techników dentystycznych. Powstały trzy chóry, orkiestra, 5 drużyn piłki nożnej (Pogoń, Warta, Cracovia, Kresy, Polonia), zespoły siatkówki, koszykówki, boksu. Biblioteka – oprócz beletrystyki (liczącej ponad 10.000 tomów) – działy naukowe, religijny, rolniczy, obcojęzyczne – razem ponad 15.000 książek. Na terenie obozu powstały teatry (dwa dramatyczne i jeden kukiełkowy), w których występowali m.in. zawodowi aktorzy: Kazimierz Rudzki, Janusz Ziejewski, Jan Koecher. Działalność artystyczną rozwinęli plastycy, którzy wykonali wiele interesujących prac (znaczki poczty obozowej, obrazy, rzeźby, drzeworyty, biżuteria), prezentowanych następnie na licznych wystawach obozowych. W maju 1942 r. powołana została do życia Komisja Pocztowa i rozwinął się stały ruch pocztowy. W obozie wychodziła gazeta Za drutami^{[potrzebny przypis]}, redagowana przez jeńców. Od jesieni 1940 r. wydawano też nielegalnie pismo pt. Zadrucie, a także Dziennik Obozowy. W 1944 jeńcy zorganizowali igrzyska olimpijskie.

Działalność konspiracyjna |

W obozie niemal od razu rozwinęła się działalność konspiracyjna. Z części dostarczonych przez niemieckich antyfaszystów lub przemyconych przez pracujących poza obozem jeńców zmontowano dwa konspiracyjne odbiorniki radiowe. Powstała konspiracyjna organizacja wojskowa, kierowana początkowo przez płk. I. Misiąga, a od 1942 r. – przez gen. bryg. Jana Chmurowicza, przybyłego z Oflagu VII A Murnau. Głównym jej celem było podtrzymywanie wśród jeńców woli walki oraz przygotowywanie ucieczek, których było ponad 20, m.in.:

• 28 czerwca 1940 r. kpt. Jan Mickunas i ppor. Jerzym Fularskim zdołali zbiec z obozu^[1]. Była to pierwsza udana ucieczka z Oflagu w Woldenbergu. Tuż przed zapadnięciem zmroku osłonięci sztucznym tłokiem wskoczyli do głębokiego rowu kanalizacyjnego, dochodząc niepostrzeżenie do ogrodzenia. Następnie podkopali się pod zwojami drutu kolczastego i płotem wychodząc na otwartą przestrzeń poza drutami. Teraz dopiero zauważyli ich wartownicy z wież strażniczych i otworzyli ogień z broni maszynowej. Zbiegli jeńcy posuwają się skokami. Znikają w zapadających ciemnościach. W ślad za nimi ruszają patrole z psami. Obława wraca bez rezultatu. W obozie ogólna radość: „pierwsze zwycięstwo po kapitulacji Francji !” „ ^[2]. „Opuściliśmy obóz bez pożegnania towarzyskiego, za to żegnani ogniem trzech budek wartowniczych”, tak relacjonował kpt. Jan Mickunas ucieczkę z oflagu we wspomnieniach.


• 19 marca 1942 r. miała miejsce udana ucieczka 5 jeńców (kpt. Pacak-Kuźmirski, por. Jerzy Kleczkowski, por. Nowosławski, por. Madej, ppor. Siekierski) , których wyprowadził z obozu kpt. Zdzisław Pacak-Kuźmirski wraz z „konwojentem”, ppor. Zygmuntem Siekierskim, który został przebrany w mundur wartownika i uzbrojony w drewnianą imitację karabinu typu Mauser.

Ogółem uciekło z obozu 34 oficerów i szeregowych. W marcu 1942 Niemcy odkryli podkop w baraku 24B, przygotowywany od kilku miesięcy przez grupę 66 oficerów i szeregowych. Podkop wykonywano na głębokości 4 metrów, zaopatrzono w oświetlenie elektryczne, szalunki i wentylację. Ze względu na groźbę zastosowania odpowiedzialności zbiorowej, jako organizatorzy podkopu ujawniło się 8 oficerów, wybranych losowo. Ponieśli oni odpowiedzialność jedynie za zniszczenie mienia (m.in. deski na szalunki z prycz) w postaci obostrzonego aresztu. W 1944 r. na terenie obozu zorganizowano w porozumieniu z jeńcami obozu II D Gross-Born konspiracyjny batalion wchodzący w skład organizacji Odra i składający się z jeńców pracujących poza obozem. W wypadku posuwania się ofensywy radzieckiej na zachód miał on organizować dywersję na tyłach wojsk niemieckich. W obozie rozwinęły podziemną działalność także różne ugrupowania polityczne, będące odpowiednikami działających w kraju przed wojną i podczas wojny partii politycznych. Nowym ugrupowaniem było natomiast Dobrowolne Zrzeszenie Wolnych Obywateli Nie Skompromitowanych Politycznie (DZWON).

Pod koniec 1944 r. podjęto tajne przygotowania do opanowania obozu w wypadku opuszczenia go przez Niemców z chwilą zbliżania się frontu. Jednakże nie doszło do tego. Niemcy ewakuowali obóz w dwóch grupach: 25 stycznia 1945 r. jeńcy z obozu Zachód i po tej dacie z obozu Wschód. Ci drudzy zostali wyzwoleni 30 stycznia przez wojska radzieckie w majątku Dziedzice pod Barlinkiem.

Na terenie obozu istniał tzw. „Uniwersytet Woldenberski”^[3].

Ewakuacja |

24 stycznia niemieckie władze oflagu II C Woldenberg otrzymały zarządzenie o postawieniu obozu w stan gotowości marszowej. W godzinach porannych następnego dnia rozpoczęła się ewakuacja. Sformowano dwie kolumny: „Wschód” (I, II i III bataliony) i „Zachód” (IV, V i VI bataliony). Na miejscu pozostało 153 chorych pod opieką polskiego lekarza. Początkowym celem ewakuacji miał być Kostrzyn (Küstrin), ostatecznie skierowano się w kierunku Szczecina. Późnym wieczorem kolumna „Wschód” dotarła do Tuczna (Schönrade), a „Zachód” do Żabicka (Seegenfelde). Wskutek trudności aprowizacyjnych pozostawały tam przez dwa dni. 28 stycznia wieczorem kolumna „Wschód” osiągnęła kolejno Niesporowice (Hasselbusch), Barlinek (Berlinchen), by ostatecznie zatrzymać się w Dziedzicach (Deetz), gdzie 30 stycznia ok. 3 tys. jeńców odzyskało wolność.

Losy kolumny „Zachód” potoczyły się odmiennie. Z braku miejsca w Żabicku IV batalion skierowano do Bobrówka (Breitenstein), gdzie 30 stycznia po opuszczeniu go przez niemiecką eskortę doczekał wolności. Dwa pozostałe bataliony eskorta doprowadziła do Szczecina. Ostatecznie dotarły 10 marca w okolice Hamburga, do Oflagu X D Hamburg–Fischbeck z jeńcami belgijskimi, a następnie po 5 tygodniach, 27 kwietnia, była ewakuowana pod Lubekę, do miejscowości Pöhls, gdzie po trzech miesiącach jeńcy doczekali zakończenia wojny i wolności^[4].

W czasie oswobadzania jeńców w Deetz przez Armię Czerwoną doszło do tragedii. Czołg z radzieckiej czołówki pancernej oddał strzał do stodoły, w której przebywała grupa jeńców. Od wybuchu rozpryskowego pocisku poległo i zostało rannych ok. 50 osób. Spoczywają w większości na cmentarzu w Dziedzicach, oraz w Barlinku i Gorzowie.

Jeńcy |

 Z tym tematem związana jest kategoria: Jeńcy Oflagu II C Woldenberg.

Oficerowie pełniący funkcję (naj)starszego obozu:^[5]

• płk Stanisław Engel (V - VI 1940)


• płk piech. Ignacy Misiąg (VI 1940 - 15 XII 1941; zmarł 24 I 1942)


• płk piech. Stefan Leon Biestek (15 XII 1941 - 15 VIII 1942)


• płk Wacław Szalewicz (15 VIII 1942 - 31 III 1944)


• płk art. Wacław Młodzianowski (1 IV 1944 - 30 I 1945)

Wybrani oficerowie przebywający w oflagu:

• gen. bryg. Jan Chmurowicz, dowódca obrony Przemyśla, konspiracyjny komendant obozu


• kontradm. Józef Unrug, dowódca Obrony Wybrzeża, późniejszy wiceadm. PSZ na Zachodzie


• płk dypl. Witold Dzierżykraj-Morawski, szef sztabu Armii „Karpaty” i Armii „Małopolska”, starszy obozu „West”, zamordowany w obozie koncentracyjnym Mauthausen
  


• płk Walenty Nowak, dowódca 48 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych, późniejszy generał brygady LWP
  


• płk dypl. Jan Rzepecki, szef Biura Informacji i Propagandy KG AK, uczestnik powstania warszawskiego
  


• płk dypl. Stanisław Rola-Arciszewski, dowódca broni pancernej w Armii „Łódź”
  


• płk Antoni Sanojca, zastępca szefa sztabu KG AK do spraw organizacyjnych, uczestnik powstania warszawskiego
  


• płk Adam Sawczyński, dowódca artylerii dywizyjnej 41 Dywizji Piechoty (rezerwowej)
  


• płk dypl. Józef Szostak, szef Sztabu KG AK, uczestnik powstania warszawskiego
  


• płk Czesław Szystowski, późniejszy generał brygady LWP, szef sztabu Dowództwa Wojsk Lądowych


• płk Stefan Zielke, dowódca artylerii dywizyjnej 38 DP rez.
  


• płk Józef Werobej, dowódca 9 Dywizji Piechoty
  


• płk Jan Stefan Woźniakowski,  dowódca 22 pułku artylerii lekkiej
  


• kmdr Włodzimierz Steyer, kierował obroną Półwyspu Helskiego, po wojnie kontradmirał, dowódca Marynarki Wojennej


• kmdr por. Adam Mohuczy, uczestnik obrony Helu, po wojnie kontradmirał, szef Sztabu Głównego Marynarki Wojennej i pełniący obowiązki Dowódcy Marynarki Wojennej
  


• ppłk dypl. Franciszek Herman, zastępca szefa Oddziału II KG AK do spraw wywiadu ofensywnego, uczestnik powstania warszawskiego, późniejszy generał brygady LWP, szef sztabu dowódcy Wojsk Lądowych


• ppłk dypl. Władysław Brzozowski, dowódca 18 Dywizjonu Artylerii Ciężkiej
  


• ppłk dypl. Włodzimierz Brayczewski, dowódca 14 Pułku Piechoty
  


• kmdr ppor. Ludwik Ciszewski, Komendant Centrum Wyszkolenia Specjalistów Floty, zmarł w niewoli


• ppłk dypl. Jan Berek, dowódca 3 Pułku Piechoty Legionów
  


• ppłk Edward Bagieński, dowódca 1 Pułku Artylerii Ciężkiej
  


• ppłk Karol Chrobaczyński, dowódca 72 Pułku Piechoty
  


• mjr Jan Guderski
  


• mjr Wacław Brzozowski
  


• mjr Mieczysław Duch, dowódca Batalionu Marszowego 21 Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy”
  


• mjr Józef Herzog
  


• mjr Ksawery Floryanowicz, późniejszy generał brygady LWP
  


• mjr Franciszek Jamka-Koperski, dyrektor biblioteki obozowej


• mjr Feliks Miklas, dowódca III batalionu 43 Pułku Piechoty Legionu Bajończyków
  


• mjr Jan Nawrat, dowódca III batalionu 63 Pułku Piechoty wchodzącego w skład 4. Dywizji Piechoty Armii Pomorze
  


• mjr Juliusz Levittoux, major saperów, uczestnik obrony Warszawy


• mjr Stefan Chosłowski, powstaniec wielkopolski, w wojnie polsko-bolszewickiej dowódca 69 Pułku Piechoty, we wrześniu 1939 r. dowódca Batalionu Wartowniczego Nr 73 w ramach 25 Dywizji Piechoty
  


• mjr dypl. Jan Baran Bilewski, członek rady obozowej, w roku 1944 roku był organizatorem olimpiady obozowej


• kpt. dypl. Stanisław Świnarski, późniejszy generał brygady LWP
  


• kpt. Zbigniew Braniecki, KOP Sienkiewicze, obrońca Helu, szef sztabu baonu Hel


• kpt. dypl. Józef Kuropieska, późniejszy generał broni LWP, poseł na sejm


• kpt. mar. Stanisław Mieszkowski, obrońca Helu, dowódca ORP Generał Haller
  


• kpt. mar. Zbigniew Przybyszewski, obrońca Helu, dowódca Baterii im. H. Laskowskiego
  


• kpt. mar. Jerzy Staniewicz, obrońca Helu


• kpt. mar. Zbigniew Kowalski, I oficer artyleryjski ORP „Wicher”, dowódca 44 baterii w obronie Helu, późniejszy komandor


• kpt. Franciszek Oleszczuk , dowódca 9 baterii 14 Pułku Artylerii Lekkiej


• kpt. Zdzisław Pacak-Kuźmirski, jeden z dowódców obrony Woli we wrześniu 1939 r.


• kpt.Franciszek Dąbrowski, zastępca komendanta Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte, dowódca obrony Westerplatte
  


• kpt. Michał Muszynski, obrońca Warszawy


• kpt. Mieczysław Sylwester Bobrownicki-Libchen, legionista I Brygady, obrońca Warszawy 1939


• kpt. Eugeniusz Władysław Konopski, dowódca 1 kompanii saperów 18 Batalionu Saperów przy 18 Dywizji Piechoty WP


• kpt. Bolesław Żarczyński, dowódca 2 plutonu żandarmerii w Helu - Morski Dywizjon Żandarmerii
  


• por. mar. pil. Kazimierz Kraszewski, oficer MDLot, obrońca Helu


• por. Włodzimierz Krzywoszyński, poseł na Sejm IV kadencji II Rzeczypospolitej.


• por. Wiktor Ziemiński, późniejszy generał broni LWP, główny kwatermistrz Wojska Polskiego


• por.rez. Mieczysław Woźnicki, inżynier łączności, nauczyciel


• por.rez. Henryk Samborski, radca prawny, Dowództwo Obrony Warszawy, garnizon łączności


• por. Stanisław Bes
  


• ppor. Władysław Bes
  


• ppor. Zbigniew Michalski, późniejszy generał brygady LWP
  


• ppor.Zygmunt Grodecki (elektryk, Teatr Kukiełek)


• ppor. Józef Łopaciuk (nr 309 barak 6b, nauczyciel, w powojennej Polsce Dyr Szkoły w Starachowicach)


• ppor. Roman Paszkowski, pilot, późniejszy generał broni LWP, dowódca Wojsk Obrony Powietrznej Kraju (1967–1976)


• ppor. Otton Roczniok, późniejszy generał brygady LWP
  


• ppor. Kręcki Tomasz d-ca 3komp.1bat.360pp (obrońca Warszawy)


• ppor. Zdzisław Kręgielski (dowódca placówki „Przystań” podczas obrony Westerplatte)


• ppor. mgr inż. Henryk Rosłan (podporucznik saperów)


• ppor. rez. mar. mgr inż. Wincenty Zawiasa


• ppor. Mieczysław Uniejewski - obrońca Helu w kampanii wrześniowej, uczestnik polskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej oraz jeden z dowódców warszawskiego oddziału Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych „OSA”.


• ppor. Eugeniusz Skupiński (d-ca plutonu kolarzy 18 Pułku Piechoty, nauczyciel)


• ppor. rez. Otton Duda (oddział saperów w Armii Kraków, Sztygar z Górnego Śląska)


• ppor. Ryszard Koncewicz (uczestnik obrony Warszawy, sportowiec)


• ppor. rez. 23 p.p. Bolesław Zając (dowódca plutonu łączności, nauczyciel z Jędrzejowa)


• ppor. mar. Janusz Staliński
  


• ppor. rez. Jan Święcicki (lekarz weterynarii).


• ppor. rez. Adam Uziembło, późniejszy generał brygady LWP
  


• ppor. Franciszek Martyński


• ppor. rez. Leon Wiewiórski
  

Duchowni

• ks. kapelan Józef Węcki - kapelan obozowy (od 21 listopada 1941)


• ks. kapelan Antoni Walocha - kapelan obozowy

Inni

• 
  Kazimierz Rudzki (aktor)


• prof. Kazimierz Michałowski (archeolog, egiptolog)


• 
  Jerzy Kondracki (profesor Uniwersytetu Warszawskiego, geograf)


• 
  Kazimierz Świtalski (premier w okresie II Rzeczypospolitej)


• prof. Jerzy Hryniewiecki (architekt)


• prof. Stanisław Horno-Popławski (rzeźbiarz)


• 
  Witold Nowacki - (profesor Politechniki Gdańskiej i Warszawskiej)


• dr Jerzy Młodziejowski (geograf)


• dr Witold Starkiewicz (lekarz)


• dr Włodzimierz Osyczka (lekarz weterynarii)


• dr Innocenty Libura (pedagog, dr filozofii)


• sędzia Zdzisław Plewako, uczestnik obrony Warszawy - sędzia wojskowy, do wojny sędzia w Radomiu, i sądu apelacyjnego w Lublinie, po wojnie adwokat w Warszawie


• 
  Adam Rapacki (późniejszy minister spraw zagranicznych PRL)


• 
  Adam Żebrowski (późniejszy pierwszy ambasador PRL w Japonii)


• 
  Stanisław Strugarek (dziennikarz)


• 
  Stefan Flukowski (poeta)


• 
  Marian Brandys (prozaik, reportażysta, dziennikarz)


• 
  kpt. Jan Mickunas (jeździec, trener)


• 
  Karol Górski (historyk, profesor UMK)


• 
  Stefan Pietrusiewicz (minister budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych w drugim rządzie Józefa Cyrankiewicza)


• 
  Jan Bogusławski (architekt, Generalny Projektant Odbudowy Zamku w Warszawie)


• 
  Witalis Ludwiczak (hokeista, olimpijczyk, profesor nauk prawnych)

Oficerowie polegli lub zmarli z ran w miejscowości Deetz:

1. Balkowski Zygmunt, kpt. sł. st. piechoty, d-ca 3 ckm/26 pp


2. Chorowicz Jan, ppor.


3. Dąbkowski Tadeusz, ppor. (por.?) marynarki


4. Hulanicki Jeremi, ppor. marynarki


5. Jabłoński Witold II, mjr dypl. kawalerii, sztab Armii „Łódź” (*)


6. Jakubowski Lucjusz, ppor. marynarki


7. Jougan Alfred Maria, kpt. marynarki, d-ca Oddziału Kutrów (obrona Helu)


8. Juściński Czesła Marian, rtm. kawalerii, dow. 4/17 p.uł.


9. Kaczmarek Bernard Antoni, por. rez. kawalerii, dow. pocztu 7 psk


10. Kajda Walerian, ppor. rez. kawalerii, dow. I /szw. kolarzy / 7 psk


11. Klonowski Józef, por. rez. kawalerii, dow. II /2/ 15 p.uł.


12. Kluczewski Roman, ppor.


13. Konasiewicz Tadeusz Stanisław, kpt. sł. st. piechoty, kmdt KG 2 DP Leg.


14. Kycia Michał Franciszek, kmdr ppor., oficer Flotylli Pińskiej
    


15. Sielanka Józef, kpt. marynarki, inż., obrońca Helu


16. Siwicki Kazimierz, kpt. marynarki, inż., obrońca Helu


17. Skowroński Brunon, ppor. sł. st., obserwator 4 p.lot.


18. Strupczewski Jan, por. marynarki, inż., obrońca Helu


19. Strzyżewski Narcyz, ppor. (por?) marynarki, LOW


20. Wąsowicz Stanisław, dr, kmdr, ppor. sł. st., lekarz Marynarki Wojennej


21. Łapawa Jan, chor. marynarki^[6]
    

Upamiętnienie i muzeum oflagu Woldenberg |

Pomnik Czynu Żołnierskiego w Dobiegniewie, na pl. ppłk Starca z 1979 r.; stan. z 2006 r.

Po wojnie powstał „Klub Woldenberczyków” przy Zarządzie Okręgowym ZBoWiD w Krakowie^[7].

13 kwietnia 1967 Ministerstwo Obrony Narodowej PRL zatwierdziło odznaczenie Orderem Virtuti Militari jeńców obozu; pierwotnie o odznaczenie bojowe uczestników ucieczek z obozu II C wnioskował Najstarszy Obozu II C Woldenberg, płk. Wacław Szalewicz, kierując wniosek do gen. Juliusza Rómmla)^[8]. Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari otrzymali: por. Zdzisław Pacak-Kuźmirski, ppor. Roman Okuszko; Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari pośmiertnie otrzymali: por. Stanisław Bes, ppor. Kazimierz Ciarkowski, ppor. mar. Józef Grymaszewski, ppor. Jerzy Kleczkowski, ppor. Edward Madej, ppor. Kazimierz Nowosławski, kpt. mar. Zbigniew Przybyszewski, ppor. Zygmunt Siekierski, kpr. chor. Tadeusz Starzec; Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari otrzymali żyjący: ppor. Władysław Bes, ppor. Jerzy Fularski, ppor. Julian Głuszek, ppor. lek. wet. Aleksander Gostyński, ppor. Józef Kaplinowski, ppor. Wacław Kotański, ppor. Zdzisław Kuraś, kpt. Jan Mickunas, ppor. Władysław Mosakowski, ppor. Roman Paszkowski, kpt. Jan Szatowski, por. Leszek Szopski, kpt. Bolesław Żarczyński, por. Karol Żywociński^[9].

Pierwszym upamiętnieniem obozu Woldenberg był pomnik Czynu Żołnierskiego z 1979 roku na placu ppłk Starca.

W 1987, z inicjatywy byłych jeńców, zostało otwarte w Dobiegniewie „Muzeum Oflagu IIc Woldenberg”, które mieści się w jednym z byłych baraków niemieckiej komendantury obozu[1]. Powierzchnia ekspozycji muzealnej wynosi ok. 400 m². W jego zbiorach znajdują się oryginalne pamiątki z czasu niewoli, podarowane przez Woldenberczyków (ok. 2459 eksponatów i kilkadziesiąt depozytów) oraz niektóre elementy wyposażenia obozowego m.in. drzwi pochodzące z aresztu obozowego, płyty nagrobne z cmentarza obozowego, prawa strona ołtarza z kaplicy obozowej – płaskorzeźba wykonana przez prof. Stanisława Horno-Popławskiego.

Od 1994 działa w Dobiegniewie „Fundacja Woldenberczyków”, której zadaniami jest wspieranie działalności Muzeum Woldenberczyków w Dobiegniewie oraz szkół podstawowych mających za patronów woldenberczyków w Dobiegniewie i Dziedzicach oraz ochrona miejsc pamięci narodowej, związanych z działalnością i pobytem Woldenberczyków na Ziemi Gorzowskiej. Fundacja przyznaje też jednorazowe nagrody i stypendia dla młodzieży szkolnej i studentów z terenu Dobiegniewa i Dziedzic.

Rodziny jeńców Oflagu II C oraz osoby sympatyzujące z patriotyczną spuścizną obozu zrzesza Stowarzyszenie Woldenberczyków. Jego cele są następujące:

• upowszechnianie tradycyjnych wartości patriotyczno-wychowawczych ze szczególnym uwzględnieniem postaw żołnierzy września 1939 r. - „Woldenberczyków”,


• udział w sprawowaniu opieki nad pamiątkami po „Woldenberczykach” na terytorium całego kraju, a w szczególności w województwie lubuskim (pomniki, cmentarze, tablice pamiątkowe, szkoły, muzea),


• udzielanie pomocy Fundacji „Woldenberczyków”,


• upowszechnianie wiedzy historycznej w odniesieniu do drugiej wojny światowej,


• prowadzenie działalności w zakresie integracji społecznej i kontynentalnej zmierzającej do pojednania społeczności międzynarodowej.

Stowarzyszenie działa w oparciu o własny statut, jego Zarząd składa się z 7 osób. Stowarzyszenie prowadzi stronę internetową: www.woldenberczycy.pl

We wrześniu 2008 roku w Dobiegniewie odbył się I Zjazd Rodzin Woldenberczyków, a we wrześniu 2009 roku postawiono na dobiegniewskim rynku Pomnik Woldenberczyka.

Przypisy |

Bibliografia |

• oprac. Józef Machowski, Poczta polska Obozu II C Woldenberg, Kraków 1963


• Józef Bohatkiewicz, Oflag II C Woldenberg, Warszawa 1971


• Oflag II C Woldenberg: wspomnienia jeńców, Warszawa 1984


• 
  Józef Kuropieska, Obozowe refleksje Oflag II c, Kraków 1985


• Jan Olesik, Oflag II c Woldenberg, Warszawa 1988


• Konspiracja w Oflagu II c Woldenberg: łączność Oflagu II c z krajem i ze światem w relacji kpt. Bronisława Petrycha, Dobiegniew-Warszawa 1993


• Bernard Drzyzga, Drogi do wolności: ucieczki z Oflagu II C Woldenberg do AK, Dobiegniew-Warszawa 1996


• Franciszek Banach, Życie jeńców polskich w obozie Woldenberg 1940-1945, Dobiegniew-Warszawa 1996


• Wacław Kotański, Kronika środowiska Woldenberczyków Pomorza Zachodniego w Szczecinie: 1956-1981, Dobiegniew-Warszawa 1996


• Andrzej Zaćmiński, Życie polskie w Oflagu IIC – Woldenberg, Dobiegniew-Warszawa 1997


• Wizytacja Oflagu II C Woldenberg przez wizytatorów Międzynarodowego Czerwonego Krzyża Genewa -Szwajcaria w latach II wojny światowej, Dobiegniew-Warszawa 1997


• Walka Woldenberczyków z III Rzeszą 1939-1945, Dobiegniew-Warszawa 1998


• XV Krajowy Zjazd Woldenberczyków: 5-6 IX 1998 r., Dobiegniew-Warszawa 1998


• 
  Jerzy Pertek, Mała flota wielka duchem


• Kryska-Karski Tadeusz, Straty Korpusu Oficerskiego 1939-1945

Linki zewnętrzne |

• 
  OfLag II C — Tagebuch eines Gefangenen 1940–1945 (por. Józefa Bohatkiewicza)


• Jak oficerowie uciekli z obozu Woldenberg


• Nie poddawali się drutom kolczastym...