Komisariat Straży Granicznej „Działdowo”




.mw-parser-output table.zolnierz-lotnictwo td.naglowek{color:black!important;background:#95a7b9!important}.mw-parser-output table.zolnierz-marynarka td.naglowek{color:white!important;background:#6082B6!important}.mw-parser-output table.zolnierz-lądowe td.naglowek{color:white!important;background:#556B2F!important}.mw-parser-output table.zolnierz-paramilitarny td.naglowek{color:black!important;background:#b6b3c7!important}




































Komisariat Straży Granicznej „Działdowo”

Historia

Państwo

 II Rzeczpospolita
Sformowanie

1928
Rozformowanie

1939
Tradycje
Rodowód

Komisariat Straży Celnej „Działdowo”
Organizacja
Dyslokacja

Działdowo

Formacja

Straż Graniczna
Podległość

Inspektorat Graniczny nr 2
Obwód SG „Przasnysz”

Inspektorat Graniczny nr 2 Przasnysz.png

Komisariat Straży Granicznej „Działdowo” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.




Spis treści






  • 1 Geneza


  • 2 Formowanie i zmiany organizacyjne


  • 3 Służba graniczna


  • 4 Komenda komisariatu


  • 5 Struktura organizacyjna


  • 6 Przypisy


  • 7 Bibliografia





Geneza |


Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych[2]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[3]. Komisariat Straży Celnej „Janowo”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Działdowo”[4].


W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[5]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej.
Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 roku w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Szczepkowo Borowe”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[6].



 Osobny artykuł: Komisariat Straży Celnej „Działdowo”.


Formowanie i zmiany organizacyjne |


Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[7].
Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 roku w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Działdowo” do Inspektoratu Granicznego nr 2 „Przasnysz” i określił jego strukturę organizacyjną[8].
Rozkazem Inspektora Okręgowego z 2 kwietnia 1928, komisariat „Uzdowo” przekazał placówkę „Wilamowo, „Sękowo”, „Uzdowo” i „Gralewo” komisariatowi „Działdowo”[9]. Rozwiązywany komisariat „Janowiec Kościelny” przekazał placówki „Pepłówek”, „Kuklin” i „Mława”[9].
Rozkazem nr 9 z 18 października 1929 roku w sprawie reorganizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[10].
Rozkazem nr 5 z 2 września 1930 roku w sprawie nazw inspektoratów granicznych i komisariatów komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wydzielił placówkę Bonisław z komisariatu Szczepkowo Borowe do komisariatu Działdowo[11]. Tym samym rozkazem wydzielił placówkę Uzdowo z komisariatu Działdowo do komisariatu Rybno[11].
Rozkazem nr 1 komendanta Straży Granicznej z 12 stycznia 1931 roku przeniesiono placówkę I linii Działdowo do Kisin[12].
Rozkazem nr 2 z 8 września 1938 roku w sprawie terminologii odnośnie władz i jednostek organizacyjnych formacji, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski przeniósł siedzibę placówki I linii „Wiliamowo” do Klęczkowa[13].
Rozkaz komendanta Straży Granicznej płk. Jana Jura-Gorzechowskiego z 10 maja 1938 roku w sprawie terminologii w odniesieniu do władz i jednostek formacji, wydany w związku z rozkazami KSG z 25 i 29 kwietnia 1938 roku, przemianował inspektoraty graniczne na obwody Straży Granicznej z dodaniem nazwy miejscowości, w której jednostka stacjonuje. Jednocześnie nakazał używanie w stosunku do kierowników komisariatów i placówek nowych terminów: „komendant komisariatu” i „dowódca placówki”[14]. Komisariat wszedł w skład struktury Obwodu Straży Granicznej „Przasnysz”.
Rozkazem nr 5 z 3 marca 1939 roku w sprawie zmian organizacyjnych [...], komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma wydzielił z komisariatu „Działdowo” placówkę I linii „Bonisław” i przydzielił do komisariatu „Szczepkowo Borowe”[15].



Służba graniczna |


Wydarzenia


  • 26 sierpnia 1939 o godz. 8.30 w rejonie placówki Białuty, st.sierż.Władysław Turek z III/80 pułku piechoty zastrzelił niemieckiego żołnierza Ericha Radkego z 2 baterii 47 pac 11 DP. Zarządzono śledztwo przez polski sąd wojskowy, a jego wyniki podano do wiadomości władzom niemieckim. Niemcy odmówili przyjazdu oraz zabrania swego żołnierza[16].

Sąsiednie komisariaty:




  • komisariat Straży Granicznej „Szczepkowo Borowe” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Hartowiec” − 1928


  • komisariat Straży Granicznej „Szczepkowo Borowe” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Rybno” − październik 1929



Komenda komisariatu |



































Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień
imię i nazwisko
okres pełnienia służby
kolejne stanowisko
komisarz
Stanisław Mazur[17]
był w IV 1936 – 27 IX 1936
w ekspozyturze Inspektoratu Ceł w Gdańsku
podkomisarz
Bronowiec[18]
27 IX 1936 –

Zastępcy komendanta komisariatu




przodownik podchorąży
Tadeusz Kraus
1 V 1939[19]



Struktura organizacyjna |


Organizacja komisariatu w marcu 1928[6]:



  • komenda − Działdowo

  • placówka Straży Granicznej I linii „Pepłówek”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Chorap Pruski”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Krasnołęka”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Uzdowo”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Działdowo”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Mława”


Organizacja komisariatu w październiku 1929[20]:



  • 5/2 komenda − Działdowo

  • placówka Straży Granicznej I linii „Białuty”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Chorap Pruski”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Krasnołęka”


  • placówka Straży Granicznej I linii „Wilamowo” → w 1938 przeniesiona do Klęczkowa

  • placówka Straży Granicznej I linii „Uzdowo”


  • placówka Straży Granicznej I linii „Działdowo” → przeniesiona do Kisin

  • placówka Straży Granicznej II linii „Działdowo”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Mława”


Organizacja komisariatu w 1933[21]:



  • komenda − Działdowo

  • placówka Straży Granicznej I linii „Kisiny”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Bonisław”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Chorap Pruski”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Krasnołęka”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Wilamowo”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Działdowo”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Mława”


Organizacja komisariatu w 1934[21]:



  • komenda − Działdowo

  • placówka Straży Granicznej I linii „Kisiny”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Bonisław”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Białuty”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Chorap Pruski”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Krasnołęka”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Wilamowo”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Działdowo”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Mława”


Organizacja komisariatu w 1937[21]:



  • komenda − Działdowo

  • placówka Straży Granicznej I linii „Górowo-Trząski”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Kisiny”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Bonisław”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Białuty”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Chorap Pruski”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Krasnołęka”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Działdowo”


Organizacja komisariatu w 1939[22]: I wersja



  • komenda − Działdowo

  • placówka Straży Granicznej I linii „Białuty”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Chorap Pruski”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Krasnołęka”


  • placówka Straży Granicznej I linii „Wilamowo” Uzdowo

  • placówka Straży Granicznej I linii „Działdowo”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Działdowo”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Mława”


Organizacja komisariatu w 1939[22]: II wersja



  • komenda − Działdowo

  • placówka Straży Granicznej I linii „Pepłówek”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Chorap Pruski”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Krasnołęka”

  • placówka Straży Granicznej I linii „Uzdowo”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Działdowo”

  • placówka Straży Granicznej II linii „Mława”



Przypisy |




  1. Dominiczak 1975 ↓, s. 130.


  2. Piekarz 2017 ↓, s. 28.


  3. Dominiczak 1997 ↓, s. 250.


  4. Kozłowski 2012 ↓, s. 30.


  5. Kula 1994 ↓, s. 40.


  6. ab Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 14.


  7. Goryński 2012 ↓, s. 226.


  8. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 13.


  9. ab Rozkazy organizacyjne Maz. IO ↓, s. 1.


  10. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 56.


  11. ab Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 65.


  12. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 76.


  13. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 128.


  14. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 120-122.


  15. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 158.


  16. Kula 1994 ↓, s. 247.


  17. Kronika komisariatu „Działdowo” ↓, s. 3 i 11.


  18. Kronika komisariatu „Działdowo” ↓, s. 13.


  19. Rozkazy Maz. IO ↓, s. 59/39.


  20. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 57.


  21. abc Polak 1998 ↓, s. 65.


  22. ab Sobczak 2014 ↓, s. 10.



Bibliografia |



  • Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.

  • Bogusław Polak: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918−1839. Studia i materiały. Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909484-00.

  • Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].

  • Antoni Krzysztof Sobczak: Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej w Ciechanowie w latach 1928–1939. Przyczynek do historii. 2014. [dostęp 2017-03-14].

  • Kronika komisariatu Straży Granicznej „Działdowo” z 1936 roku. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.

  • Rozkazy Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.





Popular posts from this blog

Morgemoulin

Scott Moir

Souastre