Cfrtjryk

Komisariat SG „Komańcza” Komisariat SG „Wola Michowa” Komisariat SG „Baligród”
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	Komisariat Straży Celnej „Komańcza”
Organizacja
Dyslokacja	Baligród Wola Michowa Komańcza
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny nr 19 Inspektorat Graniczny „Sambor” Obwód SG „Sanok”

Komisariat Straży Granicznej „Komańcza” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1928–1939.

Geneza |

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[2].
Komisariat Straży Celnej „Komańcza”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Dukla”^[3].

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej.
Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Baligród”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[5].

 Osobny artykuł: komisariat Straży Celnej „Jaśliska”.

Formowanie i zmiany organizacyjne |

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[6].
Rozkazem nr 5 z 16 maja 1928 roku w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Baligród” do Inspektoratu Granicznego nr 19 „Nowy Zagórz” i określił jego strukturę organizacyjną^[5].
Już 8 września 1828 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 6 w sprawie organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek^[7].
Rozkazem nr 7 z 25 września 1929 roku w sprawie reorganizacji i zmian dyslokacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił skład i granice nowo powstałego Inspektoratu Straży Granicznej „Sambor”^[8]. Komisariat „Wola Michowa” wszedł w jego strukturę^[8]. Czasowo pozostał jednak w Inspektoracie Granicznym „Krosno”^[9].
Rozkazem nr 4 z 11 października 1932 roku w sprawach organizacji Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego i niektórych inspektoratów granicznych', komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przeniósł placówkę I linii „Roztoki” do Cisnej i przemianował ją na placówkę I linii „Cisna”^[10].
Rozkazem nr 1 z 29 stycznia 1934 roku w sprawach [...] zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył placówkę I linii Wisłok z komisariatu Straży Granicznej „Jaśliska” i przydzielił do komisariatu Straży Granicznej „Wola Michowa”^[11].
Rozkazem nr 3 z 23 czerwca 1934 roku w sprawach [...] tworzenia i zniesienia posterunków informacyjnych', komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przeniósł siedzibę komisariatu i placówki II linii do Komańczy^[12].
Rozkazem nr 4 z 17 grudnia 1934 roku w sprawach [...] zarządzeń organizacyjnych i zmian budżetowych, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski przeniósł placówkę I linii „Maniów” do Balnicy^[13].
Rozkazem nr 2 z 16 stycznia 1939 roku w sprawie przejęcia odcinka granicy polsko-niemieckiej od Korpusu Ochrony Pogranicza na terenie Mazowieckiego Okręgu Straży Granicznej oraz przekazania Korpusowi Ochrony Pogranicza odcinka granicy na terenie Wschodniomałopolskiego Okręgu Straży Granicznej, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski utworzył placówkę I linii „Zubeńsko”^[14] i posterunek SG „Czystohorb”^[14]. Tym samym rozkazem wydzielił placówkę I linii „Balnica” z komisariatu Straży Granicznej „Komańcza” i przydzielił do komisariatu Straży Granicznej „Cisna”^[14].
Rozkazem nr 13 z 31 lipca 1939 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i zmiany przydziałów jednostek organizacyjnych, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma przemianował posterunek SG „Czystohorb” na placówkę I linii i przeniósł ją do m. Dołżyca^[15].

Służba graniczna |

Sąsiednie komisariaty:

• 
  komisariat Straży Granicznej „Jaśliska” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Dwernik” − 1928


• 
  komisariat Straży Granicznej „Jaśliska” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Dwernik” − 1935^[16]
  

Kierownicy/komendanci komisariatu |

Struktura organizacyjna |

Organizacja komisariatu w maju 1928^[5]:

• komenda − Baligród
  


• placówka Straży Granicznej I linii „Radoszyce”


• placówka Straży Granicznej I linii „Łupków”


• placówka Straży Granicznej I linii „Maniów”


• placówka Straży Granicznej I linii „Roztoki Górne”


• placówka Straży Granicznej II linii „Cisna”


• placówka Straży Granicznej II linii „Baligród”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1928^[21]:

• komenda − Wola Michowa
  


• placówka Straży Granicznej I linii „Radoszyce”


• placówka Straży Granicznej I linii „Łupków”


• placówka Straży Granicznej I linii „Maniów”


• Placówka Straży Granicznej I linii „Roztoki Górne”


• placówka Straży Granicznej II linii „Wola Michowa”


• placówka Straży Granicznej II linii „Nowy Zagórz”

Organizacja komisariatu we wrześniu 1929^[8]:

• 1/20 komenda − Wola Michowa
  


• placówka Straży Granicznej I linii „Radoszyce”


• placówka Straży Granicznej I linii „Łupków”


• placówka Straży Granicznej I linii „Maniów”


• Placówka Straży Granicznej I linii „Roztoki Górne”


• placówka Straży Granicznej II linii „Wola Michowa”


• placówka Straży Granicznej II linii „Cisna”


• 
  placówka Straży Granicznej II linii „Sanok” (do 1930)

Organizacja komisariatu w 1931:

• komenda − Wola Michowa (47 km)


• placówka Straży Granicznej I linii „Radoszyce”


• placówka Straży Granicznej I linii „Łupków”


• 
  placówka Straży Granicznej I linii „Maniów” → w 1934 przeniesiona do Balnicy


• 
  Placówka Straży Granicznej I linii „Roztoki Górne” → w 1932 przeniesiona do Cisnej


• placówka Straży Granicznej II linii „Wola Michowa”


• placówka Straży Granicznej II linii „Cisna”

Organizacja komisariatu w 1935^[16]:

• komenda − Komańcza
  


• placówka Straży Granicznej I linii „Radoszyce”


• placówka Straży Granicznej I linii „Łupków”


• 
  placówka Straży Granicznej I linii „Balnica” → w 1939 przeniesiona do komisariatu „Cisna”


• placówka Straży Granicznej I linii „Cisna”


• 
  placówka Straży Granicznej I linii „Wisłok Wielki” Górny


• placówka Straży Granicznej II linii „Komańcza”


• placówka Straży Granicznej II linii „Sanok”

Uwagi |

Przypisy |

Bibliografia |

• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.


• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].


• Piotr Kozłowski: Zapomniani obrońcy granic południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej 1922-1939: słownik biograficzny oficerów, strażników oraz pracowników kontraktowych straży celnej i straży granicznej. Przemyśl: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015. ISBN 978-83-61329-14-5.


• 
  Piotr Kozłowski. Lwowska lista akt personalnych byłych funkcjonariuszy oraz pracowników kontraktowych Straży Celnej i Straży Granicznej. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej”. 4, s. 214–235, 2007. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
  


• 
  Katarzyna Promińska. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Wschodniomałopolski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej”. , 2011. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej.